A. KARAYAN: “YAZIQ XALQIMIZ ZÜLM ÇƏKİR”

21 MAY 1994-cü İL TARİXİNDƏ AĞDAMIN ŞURABAD KƏNDİNDƏ KÖNÜLLÜ ƏSİR DÜŞMÜŞ KARAYAN ARŞAVİK BEHBUDOVİÇLƏ MÜSAHİBƏ

- Nə üçün könüllü əsir düşmək qərarına gəldin?

- Dostum Edikin qardaşı döyüşdə həlak olub. Onun meyiti sizdədir. Mən dostumun xatirinə əsir düşdüm ki, azərbaycanlılarla razılığa gəlib Edikin qardaşının meyitini aparım.

- Bəs qorxmadın ki, səni güllələyərlər?

- Mən ölümdən qorxmuram. Həyatdan da bezmişəm. Birdən nəsə bynimə girdi ki, dostluq naminə əsir düşüm. Axırı nə olar-olar...

- Azərbaycan dilini necə öyrənmisən?

- Mən əslən bakılıyam. 1956-cı ildə Bakının Vorovski qəsəbəsində doğulmuşam. Azərbaycanın çörəyi ilə böyümüşəm. Azərbaycanlılardan heç bir pislik görməmişəm.

- Elədirsə, niyə Azərbaycana qarşı silah qaldırırsan?

- Hər şey məndən asılı olsa, sabah bu faydasız müharibəyə son qoyaram. Azərbaycanla davanı dərd içində boğulan erməni camaatı aparmır. Müharibəni qızışdıran Rusiyanın köməyi ilə Ermənistanda yüksək vəzifə tutan dövlət başçılarıdır. Onların nə vecinə! Səngərdə can verən bizim kimi kasıblardır. Yazıq xalqımız zülm çəkir.

- Söylə görüm, necə oldu ki, sən Ermənistan ordusunun sıralarına qoşuldun?

- Bizim ailə mən doğulduqdan sonra Bakıda 3 il yaşayıb. 1959-cu ildən Xankəndinə köçmüşük. Orada ailə qurmuşam. Dinc dolanırdıq. Azərbaycanlılarla yaxşı münasibətimiz var idi. Araqarışdıranlardan canımızı qurtarmaq üçün bir müddət ailəmlə Özbəkistanın Xorəzm vilayətinin Xanqa rayonuna köçüb orada yaşamışıq. Fotoqrafam. Bir dəfə Xankəndinə - ata evinə baş çəkəndə “ablava”ya düşdüm. Məni zorla döyüşə basdılar. Ailəmin vəziyyəti get-gedə ağırlaşdı. Evimiz şəhər yanğınsöndürmə idarəsinin yanında yerləşirdi. Onun da üstünə “Qrad” mərmisi düşdü və büsbütün dağıldı. Arvadım Jannanı və üç qızımı min bir əziyyətlə Stavropol diyarına yolladım. Özüm isə xəlvətcə Yerevana getdim. Oradan da təyyarə ilə ailəmin yanına uçdum. Bir müddət başımı beləcə girlədim. Lakin yenə Xankəndinin “100 mənzilli” deyilən binasında yaşayan anam Şuranın yanına qayıtdım. Yenə tuthatut idi. Yaxalandım və məni 4 gün həbsxanada saxlayıb gətirdilər Xocalı poliqonuna. Burada bir neçə gün təlimdə oldum. Sonra Xankəndidə yerləşən mərkəzi polkun tərkibinə saldılar. Üç dəfə döyüşə getməkdən boyun qaçırdım. 4-cü dəfə məni posta qoydular. Güllücə kəndində minaatan silahın mərmisindən yara aldım. Hələ bir neçə qəlpə bədənimdədir.

- Neçə qardaşın var?

- İki qardaşıq. O biri qardaşımın adı Muraddır. Xankəndidə yaşayır. Əlildir. Pensiya ilə dolanır. Anamla birlikdə qalır. Atam da xərçəng xəstəliyindən ölüb.

- Anan nə işlə məşğul olur?

- Anam qocadır, 68 yaşı var. Xankəndidə gününü gəbə toxumaqla keçirir.

- Sən elə danışırsan ki, guya Xankəndidə əmin-amanlıq hökm sürür.

- Yox əşşi, dinclik nə gəzir? Camaat qorxu içindədir. Dolanışıq çox pisdir. Bazarda bahalıqdır. Böyük qızım İnna indi 2-ci sinifdə oxumalıdır. Lakin nə məktəb var, nə də dərs deyən. Camaatın çoxu zirzəmilərdə yaşayır.

- Nəhayət, de görək, Dağlıq Qarabağ kimə məxsusdur?

- Əlbəttə, Azərbaycana məxsusdur.

- Bəs bu müharibə, qırğın-qiyamət nə üçündür?

- Mən adi bir erməniyəm. Dağlıq Qarabağ müharibəsinin səbəbini isə vəzifəli ermənilərdən soruşmaq lazımdır. Bax, mənə möcüzəli görünür: artıq Xankəndidə yaşayanlara “Dağlıq Qarabağ Respublikası”nın pasportunu veriblər. Mən isə almamışam. Deyirəm ki, belə saxta sənədi istəmirəm. Axı Dağlıq Qarabağı respublika kimi düyada heç kim tanımır. Mən onun pasportunu alıb necə istifadə edə bilərəm? Hətta Dağlıq Qarabağda olan maşınlara ayrıca seriya da veriblər. Yerevanda “AZO” seriyalı maşın görəndə bilirsən ki, Dağlıq Qarabağdan gəlib.

- Ermənistan Respublikasında hansı siyasi xadimlərə rəğbətin var?

- Heç birinə!

- Prezident Levon Ter-Petrosyan necə rəhbərdir?

- Çox alçaq, ən pis söyüşlərə layiq adamdır.

- Neçə gündür ki, Ağdamın işğal etdiyiniz kəndlərini yandırırsınız. Özünü insan sayırsansa, bəs bu vəhşi hərəkətlərə necə dözürsən?

- İnanın, mənim bu alçaq işə əlim gəlməz. Axı mənim də evim yoxdur. Mərmidən dağılıb. Yaxşı bilirəm ki, evsiz ailə necə əziyyət çəkir. Yandırılan bu evlərin sahibləri ilə çox duz-çörək kəsmişəm. Yaxşı yadıma gəlir. Şəkil böyüdürdüm. Hansı qapını döyüb sifariş qəbul edirdimsə, hamısı evində əziz qonaq kimi mənə gözəl süfrə açırdı, doyunca yeyib-içirdim.

- Niyə o duz-çörəyi ayaqlamısan?

- Qardaş, elə demə, ürəyim ağrıyır. Allah bizim aramızı vuranın evini dağıtsın.

                                                                                                                           Müsahibəni aldı:

İbrahim MƏSİMOĞLU

1 iyun 1994-cü il