1994-cü il FÜZULİ DÖYÜŞLƏRİ: İRƏVANDA ASAYİŞİ QORUYAN POLİS QALACAQMI?

İnana bilmirdim ki, hər anı əcəl atına minən Füzuli döyüş bölgəsində qaranquş yuva qura bilər. Görməmişdim ki, topların, tankların odlu atəşləri altında qırmızı-sarı qanadlı kövrək kəpənəklər hələ alovdan qarsamamış gül-çiçəklərin, tər qönçələrin üstündə pərvazlana-pərvazlana özünə yem axtara bilər. Gördüm və inandım ana torpağımızın sadiq sakinlərinin dəyanətinə. Ümid etdim ki, yandırılıb külə dönən təbiətimiz də yağı düşmənə qarşı mübarizədə bizi tənha qoymaq niyyətində deyil. Onlar da ədalətli cəngimizə qahmar çıxaraq qəti qələbəmizə nicat axtarırlar. Bu bərəkətli yurddan qaçaq edilmiş soydaşlarımızın, görəsən, Füzuli təbiətindən xəbəri varmı? Yaz xurcunlu qaranquş, qış yuxusunu ürəklə dağıtmış kəpənəklər Füzuli rayonunun dərdinə dözə bilirsə, biz necə dözməyək?!

...Aşağı Seyidəhmədli kəndinin canına bit-birə kimi daraşan erməni işğalçıları təşviş içərisindədir. Piyadalarımız atışa-atışa şərab zavodunun daş divarını aşırlar. Güllə atışı qazan kimi qaynayır. Qınaqlı fikirlər içərisində ovxalanan sıravi əsgər Afət Ağayev irəli gedə bilmir: “Nə edim – döyüşmək də vacibdir, yaralıya əl uzatmaq da”. Qanı axan silahdaşı İntiqam Nəzərov kömək diləyir. O, həm ayağından, həm də belindən ağır yara alıb. Afət Ağayev taqım komandiri Ramizdən icazə alıb yaralını çiyninə çəkir. Sürünə-sürünə uzaqlaşır. Düşmən tankçıları onları görür. Çılğın duyğularla çırpınan Afət tankın vurnuxmasından duyur ki, atəş açacaq. Yaralını var gücü ilə cəld çəkib arxın içinə salır. Mərminin qəlpələri vıyıltı ilə yan keçir. “Deyəsən, təhlükədən sovuşduq”, - deyə əli ilə üzünün tərini silir.

Taborun igidləri sol cinahdan uğurlu həmlə edirlər. Qabaqda gedən döyüşçülərimizi düşmən imkan olsa da vurmaq istəmir. Əsgər Camil Hüseynov məəttəl qalır, ermənilərin hiyləsini duyurmuş kimi udqunur: “Bizə niyə atmırlar? Bəlkə tələyə salmaq fikirləri var”. O, təlatümlü hisslərlə yanındakıları xəbərdar edir:

- Sağ və sol tərəfə seyrəlin...

Bu sözlər onun ağzından çıxmamış yer altına dərin lağım atmış düşmən piyadaları üzə çıxdılar. Kafirlərlə qabaq-qabağa dayanan igidlərimiz çaşmadılar. Çünki zərbəyə hazır durmuşdular. Hər iki tərəf ağır itki verdi. Lakin düşmən qaçıb kəndin evlərinə soxuldu. İki ev qumbara ilə dağıdıldı. Hayıf min zəhmət bahasına tikilən bu yaşayış binalarına. Amma nə edəsən? Donuz da darı ilə yuvasından çıxarmı?

Günorta çağı qanlı döyüş gedən sol cinahda taborun dağ cüssəli, pəhləvan gücünə malik pulemyotçusunu – Nəbini başından vurdular. Komandir Ruslan onun silahını götürməyə məcbur oldu. O, piyadalarımızın qabağını kəsən nöqtəni dağıtmaq niyyətinə tez nail ola bildi. Amma huşunu itirmiş Nəbiyə kömək etmək mümkün olmadı. Taborun güvəndiyi igid bir döyüşçü son nəfəsini dərdi. Alın yazısı belə imiş. Müqəddəsliyə doğru gedən cəsur yolçunun səfəri əsgərlərimizin qəlbində kədər doğursa da, qəzəb hisslərini alışdırıb yandırdı...

Əlimə düşən gəbərmiş bir dığanın xidmət vəsiqəsini nəzərdən keçirirəm: “Ermənistan Daxili İşlər Nazirliyinin sıravi polis nəfəri Minasyan Samvel Akopoviç. Vəsiqə 7 oktyabr 1993-cü ildə verilib. AE seriyalı vəsiqənin nömrəsi 75920-dir. Sənədə xüsusi təyinatlı polis dəstəsinin komandiri imza qoyub. Cəhənnəmə sorğu-sualsız düşən digər erməni qulduru – Karapetyan Aşot Avetisoviç də polis nəfəridir. Aldığımız məlumatlara görə, meyitlərin əksəriyyəti polisdir. Çox ehtimal ki, bu qara xəbəri eşidən Ermənistan hökumətinin daxili işlər naziri çox narahat olacaq. Axı erməni polisi bu gün yad məmləkətdə belə qarışqa kimi qırılırsa, doğma məmləkətdə, xüsusən də təlim, qiyam tufanı qopan Yerevan şəhərində bədbəxt erməni əhalisinin asayişini kim qoruyacaq?!

Aprel ayının istisindən iylənməyə başlayan düşmən cəmdəklərinin içərisində rus millətindən olan 3 nəfər də var. MDB qoşunlarınının libasını əyninə keçirən bu muzdlu döyüşçülərin cibində şəxsiyyəti müəyyən edən sənədlər yoxdur. Amma döyüş prosesində rusca danışığını, rus ədasını, rus hərbçisinə xas səriştəsini görən döyüşçülərimiz öz fikirlərində yanılmayıblar. Hər halda, iki qonşu dövlətin savaşını yatırtmaq meylini “büruzə verən” Rusiya hökumətinin səlahiyyətli nümayəndələrinin nəzərinə bu xoşagəlməz xəbəri çatdırsaydıq, məncə, pis olmazdı!

Uğurlu döyüşümüz davam edir...

Xoşbəxtlikdən, bu dəfəki vuruşmalarda yaralılarımızın yarası yüngüldür. Çoxu 10-15 gün müalicə müddəti ötdükdən sonra cəbhəyə qayıda biləcək. Ağır yaralılar üçün də narahat olmağa dəyməz. Çünki öz sənətini ürəkdən sevən və döyüş bölgəsinə könüllü gələn vətənpərvər tibb işçilərimiz döyüşçülərin dərdinə vaxtında əncam çəkirlər.

Zabit Ələddin İsmayılov arxayınçılıqla öz xilaskar əməllərindən söz açır:

- Biz Daxili Qoşunların tabeliyindəyik. Füzuli döyüş bölgəsinə keçən ilin noyabr ayında gəlmişik. Gecəmiz-gündüzümüz bilinmir. Canına cəfa basan həkim və tibb işçilərimiz – Xaqani Mirzəliyev, Mahmud Paşayev, Azər Qazıyev, Namiq Əhmədov, Şakir Musayev yorulmadan fəaliyyət göstərirlər. Hərbi təbabətin sirlərini yaxşı mənimsəyən həkimlərimiz ağır yaralıları ilk andaca çətin vəziyyətdən çıxara bilirlər. Çox şükür ki, şəhidlərimiz azdır. Döyüşçülərimizin qalibiyyətli hücumlarını eşitdikcə sevincimizdən qanadlanıb uçmaq istəyirik.

“N” hərbi hissəsinin tibb bölüyünün cəsur xilaskarları Habil Şirinov, Ədalət Mehdiyev, Orucəli Namazov, Ballı Əliyev, İlham Yusifov, Daşqın Məmmədov isə ön atəş xəttinə lap yaxındırlar. Onlar bekar dəqiqələrdə darıxır və sanitar maşını ilə birbaşa səngərlərə baş çəkirlər. Get-gedə addımları bərkiyən ordumuzun kamilləşmə anlarını gördükcə, zəbt edilmiş torpaqlarımızın ah-vayından başı göynəyən qəlbimiz qətrə-qətrə ovunur.

...Ön atəş xəttindən “N” taborunun komandiri bir döyüş raportu göndərib: “Baş çavuş Natiq Kərimov döyüşdə qəhrəmanlıq nümunəsi göstərərək 3 erməni quldurunu məhv etmiş və 1 ədəd “Kalaşnikov pulemyotu”nu, 1 ədəd qumbaraatan silahı qənimət kimi ələ keçirmişdir. Natiq Kərimovun fədakarlığını yüksək qiymətləndirməyi vacib sayıram. Çünki Natiq təminat taqımının üzvü olsa da, könüllü olaraq silahlanmış və ön atəş xəttinə çıxmışdır”.

Düşmənin qətl-qarəti ilə şəhid qanına boyanmış Füzuli torpağı şirləşən, qartallaşan cəngavərlərimizin qəhrəmanlığına sığınıb. Ümid özümüzədir. Böyük dövlətlərin ətəyindən yapışmaqla Ermənistanın təcavüzkar əməllərini tərgidə bilməyəcəyik. Yaşa, Azərbaycan əsgəri! Özünə gəl, Füzuli yurdu!

Füzuli torpağının laləli düzündə, yovşanlı təpələrində qanlı döyüşlərimiz davam edir...

Qabırğasının qalınlığına salan erməni işğalçıları Aşağı Əbdürrəhmanlı kəndini tərk etmək istəmirlər. Onlar kəndin yaxınlığında və yüksəkliklərdə elə dərin səngərlər, yeraltı qazmalar hazırlayıblar ki, artilleriyaçılarımızın aramsız atəşləri də kara gəlmir. Beş saatlıq mövqe döyüşündən əsəbləri gərilmiş sıravi əsgər Etibar Əhmədov əlini sursat döşlüyünün sol cibinə soxdu və bir əl qumbarası çıxarıb sazladı. İrəli çıxıb “PK”-çılarımıza ərkyana çığırdı:

 - Məni himayə edin. Qudurmuş dığanı səngərdə boğazlamaq istəyirəm. Cəsarəti olan dalımca gəlsin. İrəli!

Etibarın qisasalıcı hücumunun, necə deyim, iki iti göz istəyirdi tamaşasına dursun. Düşmən səngərinin başı üstünü kəsənəcən “İrəli” nidaları dilindən düşmədi. Qəzəbli əsgər harayı ilə şaqraq nərə çəkən “PK”-nın vahiməsi düşmənin canına vicvicə saldı. Dığalar “torpaq yuvasından” baş qaldırıb baxmağa da cürət etmədilər. Etibar qolaylanaraq qumbaranı səngərin içinə atdı. Qəfil qopan dəli bir qumbara tufanının burulğanında 3 dığa o dəqiqə gəbərdi. Qanlı səngərin digər istiqamətinə soxulan piyadaları isə avtomatla biçməyə başladı. Etibarın qabağına çıxa bilməyən 4 dığa da beləcə çilikləndi.

- Al payını, əclaf! – sözlərini təkrar-təkrar çığıran coşğun ruhlu Etibar sanki güllədeşməz qalxana dönmüşdü.

Amma digər səngərdən şeytan nəfəsli bir dığa onun zəif nöqtəsini seçdi. Güllə vətən eşqi ilə kükrəyən ürəyin döyüntüsünü kəsdi. Etibar səngərə yıxıldı. Yox, Etibar Əhmədov susdurulsa da, onun arxasında etibarçılar çox idi, lap çox. Güclü həmlə ilə düşmənin ən ağır postlarından biri tərksilah edildi. Könüllərdə ocaq qalayan Etibarın yuxusu çin oldu.

Döyüşü müşahidə edən zabit İslam Gəncəliyev Etibarın qəhrəmanlığını qiymətləndirmək barədə göstəriş verdi:

- Azərbaycanın çörəyi Etibara halal olsun. O, “Azərbaycan Bayrağı” ordeninə layiq igiddir.

Digər düşmən postunun alınmasında Etibarın igidliyini rütbəcə sıravi olsa da, taqım komandiri vəzifəsini icra edən Arzu Kərimov təkrarladı. “N” taborunun bu cəsur döyüşçüsü son anda özünü cəld hərəkətləri ilə qoruya bildi. Yalnız ayağından yaralandı. Düşmən ani fürsət tapdı. Postun sağ qalan kafirləri sivişib aradan əkildilər.

Taborun tibb xidməti zabiti Cəlal Namazov mənim ehtiyatsız hərəkətimi hiss edib xəbərdarlıq edir:

- Cənab kapitan, burada durmayın. Güllətutan yerdir. Sizə deyiləsi sözüm var.

Ehtiramla ona “baş üstə” deyib, əyilə-əyilə səngərin dərin hissəsinə daxıl oluram. Nəmli torpaqda çömbəlib  söhbətə başlayırıq. C. Namazov fərəh dolu sözlərlə deyir:

- Döyüş ağır getsə də, erməniləri yaxşı qırırıq. Şükür olsun Allaha, bəlkə, bu xain millət qırıla-qırıla ağıllandı. Bax, bu tibb qardaşımızdan deyim, qulaq as. Adı Vilayət, soyadı Məhərrəmovdur. Tabor komandirimiz onu öz adı ilə çağırmır. Vilayətə “Qəhrəman” adı qoyub. Vilayət əlinə silah alıb döyüşməsə də, güllə yağışı altında həm yaralılara ilk tibbi yardım göstərir, həm ön atəş xəttinə sursat daşıyır, həm də sürünə-sürünə postlara gedərək əsgərlərə ürək-dirək verir. Taqım komandiri Azər də canlara deyən oğlandır. O bu gün səhər tezdən qüvvəmiz seyrələn cinahda “DŞK” ilə tək canına düşmənin qabağını saxlayıb. Sürücümüz Əfqan İsmayılovun cəsarəti də bizi heyran qoyur. Vallah, dilim gəlmir deyəm ki, kimsə pis döyüşür. Hamının döyüş ruhu yüksəkdir.

16 aprel 1994-cü il. Saat 16.35 dəqiqədir. Döyüşçü Şəfail Qurbanov zabit Tariyel Musayevə təcili xəbər verir:

- Bəhruzdan həyəcanlı məlumat almışam. Bir “PK”-nın lüləsi xarab olub. Düşmən müqaviməti gücləndirib əks-hücuma keçə bilər.

Tariyel Musayevin sərt baxışları bir qədər də sərtləşir:

- 30 dəqiqə vaxt verirəm. Daş yağsa da, “PK” məsələsi təcili həll edilməlidir. Düşmənin belini daha əymişik. Elə etməliyik ki, heç bir cinahda geriləmə olmasın. Aşağı Əbdürrəhmanlı kəndi murdar erməni quldurlarından təmizlənməlidir.

Zabit Məhəbbət Qəribovun bölüyündən hava telefonu ilə şad sədalar gəlir:

- Donuzlar qaçırlar...

Ləqəbə bir bax! Əhsən bu sözü qoşana!

...Xərəkdə bir yaralı gətirilir. Öyrənirəm ki, sıravi əsgər Qabil Baloğlanovdur. Pulemyotçu Arifə kömək edərkən snayper gülləsindən yaralanıb. Amma onun hünərli köməyi ilə Arif 3 erməni dığasını məhv edib. Yaralıya ilk tibbi yardım göstərilir. Təxliyyə işini biz öhdəmizə alırıq. Yaralını zabit İslam Gəncəliyev və mən bizi ön atəş xəttinə gətirən maşına qoyub tibb məntəqəsinə tələsirik. Əyri və çuxurlu torpaq yollarda  sürücümüz, zərdablı Vahid Nağıyev sükanı bacarıqla idarə edir. Narahat sürülən maşında nə yaxşı ki, bayaqdan içimizi dağıdan mina xofunu ürəyimizdən çıxara bildik. Çünki bizə xəbər verdilər ki, mühəndis-istehkam bölüyünün igidləri yolu gecə ikən minalardan təmizləyiblər...

İbrahim MƏSİMOĞLU

27 aprel 1994-cü il