“TAKTİKADAN DÜZGÜN İSTİFADƏ HƏMİŞƏ UĞUR GƏTİRƏR”

MÜSAHİBİMİZ GENERAL-MAYOR YAŞAR AYDƏMİROVDUR

- Cənab general, gəlin söhbətimizə “taktika” sözü ilə körpü salaq. Taktika nə deməkdir? Yeni yaranmış ordumuzda “taktika” məfhumu necə dərk edilir?

- “Taktika” yunan sözü olub, “qoşunları düzmək” sənəti deməkdir. Hərb sənətinin tərkib hissəsi olsa da, bütün hərb elmləri taktika ilə sıx bağlıdır. Bunsuz heç bir ordu yarana bilməz. Döyüşün müxtəlif qoşun növləri tərəfindən aparılması, onların hazırlığı, nəzəriyyəsi və təcrübəsi məsələlərini əhatə edən bu fənn həmişə inkişafdadır. Taktika neçə-neçə əsgərin qanı bahasına yaranır. Taktiki fikir əsasən səngərdə, döyüşdə, qanlı-qadalı hərbi əməliyyatlarda meydana gəlir, cilalanır. 5-6 illik müharibənin tarixinə əsasən təəssüf hissi ilə deməliyəm ki, bir sıra ordu hissələrində taktika sənətinin imkanlarından az istifadə etmiş, bəzən isə buna heç cəhd də göstərməmişik... Bəzən əsgərdən soruşanda ki, səngərin eni nə qədər olmalıdır, cavab verə bilmir. Bu hal hərbi şüursuzluğa, taktikasızlığa dəlalət edir. Axı düşmənin hiylə ilə qurduğu “sürpriz” minalar, aldadıcı maskalanmalar taktiki səhvləri bağışlamır. Vətənin azadlığı uğrunda döyüşə qalxan zabitin ən başlıca mənəvi qidası taktikadır. Mən hər dəfə ehtiyac hiss edəndə əlimi döyüş nizamnaməsinə atır, nəzəri müddəanı təcrübi biliyimlə əlaqələndirirəm.

- İndi ordumuzun döyüş nizamnamələri hazırlanır. Bir mütəxəssis kimi bu barədə, yəqin ki, deməyə sözünüz var...

- Döyüş nizamnamələrinin hazırlanması çox vacibdir. Əsas məxəz keçmiş Sovet ordusunun  təcrübəsidir. Çox dəyərli və sınanmış mənbədir. Amma unutmaq olmaz ki, dilimizə çevirdiyimiz bu kitablar çoxdan yaranıb. Biz onun hər sətrindən bacarıqla bəhrələnərək öz nizamnamələrimizi yazmalıyıq. Müstəqil ordumuzun özünəməxsus, spesifik döyüş nizamnaməsi olmalıdır. Mən Bakı Ali Hərbi Birləşmiş Komandanlıq Məktəbində bu barədə təşəbbüs irəli sürmüşdüm. Təşəbbüsümü bəyənən çox oldu, amma kömək edən tapılmadı. Əlim hər yandan üzüləndə qərara aldım ki, döyüşlərdə, uğurlu hərbi əməliyyatlarda iştirak edən kursantlara Azərbaycanın təbiətinə, coğrafi şəraitinə və yer quruluşuna uyğun taktiki referatlar yazmağı tapşırım. Az-çox iş görüldü. Geniş fikir mübadiləsi apardıq. Cəbhə bölgələrində bəzi uğursuzluqlara düçar olsaq da, şəxsi təşəbbüskarlığı, cəsarətliyi və hərbi məharəti ilə seçilən neçə-neçə igid zabitimiz meydana çıxıb. Ancaq aşağı pillə zabitlərimiz təzə-təzə yetişir. Taktika elminə bələd olan, bu dəyərli sənəti öz mübariz, döyüşkən əməlləri ilə zənginləşdirməyə can atan oğullarımız var. Lakin bu hələ azdır. Qarşıda möhtəşəm vəzifələr durur. Bir sözlə, torpaqlarımızda gedən döyüşləri hərtərəfli təhlil etməklə, əməliyyatların təşkili, aparılması üsullarını işləyib hazırlamaq, bütün bölmə, hissə və birləşmələrin döyüş təcrübəsini öyrənib ümumiləşdirməklə ayrıca taktika nəzəriyyəsi hazırlanmalıdır.

- Siz taktiki biliklərinizi döyüşlərdə tətbiq edə bilmisinizmi?

- İgid əsgərlərimdən beyləqanlı Ceyhun Quliyev, bakılı Elçin Məmmədov, zərdablı Anar Vəliyev, İmişlidən olan Fariz Fərəcov aprel ayının axırlarında dörd gün düşmən içərisində qalaraq mühüm tapşırıqları yerinə yetirmişlər. Geri qayıdarkən 15 ermənini məhv etmişlər. Özünüz deyin: onlar ekstremal şəraitdə işləməyin üsullarını mənimsəməsəydilər, düşmən əhatəsində 4 gün ac-susuz qala bilərdilərmi? Sevindirici haldır ki, əsgərlərim onlara öyrətdiyimiz taktiki yolları əməliyyat zamanı düzgün həyata keçirə bilmişlər. Onu da əlavə edim ki, kəşfiyyat işinin öz taktiki xüsusiyyətləri var. Ordumuzda qısa bir vaxtda bu keyfiyyətləri mənimsəmiş kifayət qədər təcrübəli əsgər və zabitlərimiz yetişib. Bu igidlərimiz birbaşa döyüşlərdə formalaşıblar. Halbuki əsl kəşfiyyatçı ən azı yarım il təlim keçməli, özündə möhkəm iradəlilik, soyuqqanlılıq, yüksək psixoloji hazırlıq kimi keyfiyyətlər əxz etməlidir.

Adi bir misal çəkim. Füzuli bölgəsində bir neçə yüz əsgərin ala bilmədiyi yüksəkliyi mənim altı döyüşçüm qısa taktiki məsləhətləşmədən sonra ələ keçirmişdir. Onlardan üçü şəhid olmuş, ikisi isə yüngül yaralanmışdı. Bu döyüşdə taktiki üsullardan, maskalanmadan ustalıqla istifadə olunmuşdu.

Hərbdə “taktiki biclik” termini var. Bu terminə çox mətləblər daxil etmək olar. Məsələn, “radio-rabitə döyüşü” ilə əməliyyatdan əvvəl düşməni elə bir psixoloji çıxılmaz vəziyyətə salmaq mümkündür ki, rəqib heç bir müqavimət göstərə bilmədən itki verərək geri çəkilmək məcburiyyəti qarşısında qalsın. Füzuli bölgəsində Aşağı Əbdürrəhmanlı kəndi uğrunda döyüşdə biz sol tərəfdən hücuma keçməli idik. Axşamdan gecə yarıyadək bir zabitimizin müşayiəti altında bir tank və dörd avtomobilimiz maskalanmadan istifadə edərək arxa mövqedən ön mövqeyə hərəkət edirdi...

Taktiki bicliyimiz baş tutdu. Nəticədə düşmən elə zənn etdi ki, hücum sağ cinahdan olacaq. Ona görə səhərin gözü açılanacan dığalar sağ cinahı işıqsaçan silahlarla atəşə qərq etdilər. Bizim əsgərlər isə səngərdə rahatca oturub düşmənin qopardığı bu faydasız hay-küyə tamaşa edərək gülürdülər. Səhərə yaxın sol cinahdan bölmələrimiz qəfil hücuma keçib böyük müvəffəqiyyət qazandılar. Mən həmin əməliyyatda iştirak edən zabitlərin adını çəkmək istəmirəm. Çünki müəyyən səbəblərə görə bunu aşkarlamaq məsləhət deyil.

Taktiki bicliklərin bir qismi rabitə ilə bağlı olsa da, bundan biz hələ lazımi səviyyədə istifadə etmirik. Rabitə  nizam-intizamına döyüş zamanı çox ciddi əməl olunmalıdır. Sovet ordusunun rabitə maşınlarında yazılmış sözləri xatırlayaq: “Diqqət, düşmən qulaq asır!”. Bəzi zabitlərimiz bir də görürsən bu sözləri unudurlar. Belələri döyüşün məsul anlarında efirdə açıq danışır, əməliyyat sirlərini gizlətmir və qabaqcadan məxfi surətdə hazırlanmış danışıq cədvəlindən istifadə etmirlər. Halbuki təkcə rabitə imkanlarına, rabitənin taktiki bicliklərinə arxalanıb düşməni məğlub etmək mümkündür. Biz məhz bu vasitədən istifadə etmişik.

- Azərbaycan əsgərinə və fərarilərə münasibətiniz necədir?

- Mən fərariləri əsgər hesab etmirəm. Onlar yalnız ölümə məhkumdur. “Əsgər” dedikdə mən səngərdə ömür sürən, Vətən üçün ölüm-dirim savaşına qalxan igidləri nəzərdə tuturam. Bu mənada deyə bilərəm ki, Azərbaycan əsgəri dünyada bəlkə də ən güclü əsgərdir. Bəzi zabitlər, ola bilsin ki, bu sözlərimə güləcəklər. Amma mənim fikrim qətidir. Öz təcrübəmə əsaslanıb deyə bilərəm ki, Azərbaycan əsgərini hərtərəfli hazırlayanda o, çox böyük qələbələrə müvəffəq olur. Bunu dəfələrlə sübut etmişəm. Bizim əsgər əsasən nə tələb edir: taktiki, mənəvi-psixoloji, fiziki, ideoloji hazırlıq. Azərbaycan əsgərini öz ruhuna uyğun hazırlayanda o, mətin, qorxmaz, düşünüb hərəkət edən bir döyüşçüyə çevrilir, məğlubedilməz qüvvəyə dönür.

- Mən çox şahid olmuşam, siz cərgəyə düzülmüş əsgərlərinizə həmişə aşağı əyilərək ana torpağı öpməyi əmr edirsiniz. Bu hərəkətdə hansı mənaları görürsünüz?

- Bu sualınıza ədəbi mühitdə öz təsirli deyimləri ilə tanınmış Elman Ağaoğlunun sözləri ilə cavab vermək istəyirəm: “Əyilib torpağı öpmək, bu torpağa heyranlıqdan və ya onun həsrətindən ağlamaq və bu kimi “ağız şirinliyi” Vətən duyğusunun sonudur. Bu, yaxşı bəslənmiş, qəşəng geyindirilmiş sevimli bir körpəni qucağa götürüb öpmək kimi bir şeydir. Vətən üçün məhrumiyyətlərə dözmək, lazım gəldikdə həyat nemətlərindən keçməyi bacarmaq, onun azadlığı və çiçəklənməsi naminə tər tökmək, qan axıtmaq və ya qanı axıdılmaq isə bu duyğunun başlıca şərtidir”.

İbrahim MƏSİMOĞLU

11 oktyabr 1994-cü il