DÖYÜŞ ƏN BÖYÜK MƏKTƏBDİR

Zabit Bəhram Ləzimov əslən Ermənistanın Krasnoselsk rayonunun Əmirxeyir kəndindəndir. Azərbaycan Dövlət Universitetinin mexanika-riyaziyyat fakültəsini bitirib. Bir müddət Cəlilabad rayonunda müəllim işləyib. Sonra Bakı məişət kondisionerləri zavodunda usta, baş usta kimi əmək fəaliyyətini davam etdirib. 1991-ci ildən Azərbaycan ordusunda xidmətdədir.

- Cəbhəyə 1991-ci il noyabr ayının 1-dən gəlmişəm, - deyə Bəhram Ləzimov bildirir. - O vaxt ordumuz yenicə yaranmağa başlayırdı. Yaxşı yadımdadır. Nərimanov rayon hərbi komissarlığından bir zabit zavodumuzun akt zalında ordu quruculuğu haqqında təbliğat aparırdı. Çıxışının axırında “Kim könüllü olaraq orduya yazılmaq istəyirsə, buyura bilər” təklifi ilə əmək adamlarına müraciət etdi. Beş nəfər könüllülər siyahısına yazılsaq da, təyin olunmuş yerə məndən başqa heç kəs gəlmədi. “Mənəm-mənəm” deyən iş yoldaşlarımın yalançılığından məyus oldum. Lakin geri çəkilmədim, yollandım hərbi hissəyə. Elə o vaxtdan təcavüzkar erməni quldurlarına qarşı vuruşuram. Səngər həyatı mənə çox şey öyrətdi. Müharibəni içəridən yaşadım. Məncə, ehtiyatdan gələn zabitin peşəkar zabit kimi yetişməsi üçün çox vaxt lazım deyil. Hərbi kafedra qurtarmış zabitə döyüş ən əvəzsiz məktəbdir.

- Belə döyüşlərdən birini xatırlaya bilərsənmi?

- Ən çox təcrübə qazandığım vuruşlar Ağdərə rayonunun Çapar, Getavan, Vaquas yaşayış məntəqələri ərazisində olub. Laçın döyüş bölgəsində Hoçaz dağı uğrunda baş verən məşhur vuruş təcrübə baxımından xüsusilə dəyərlidir. Sonralar Kəlbəcər rayonunda apardığımız Yanşaq, Təkəqaya və Çopurlu əməliyyatlarında da çox şey öyrənmişəm. Saydıqlarım döyüşlərin hər biri ayrıca qəhrəmanlıq tarixi, yaddaqalan qanlı-qadalı bir ömür yoludur.

- Ötən döyüş yolunda şəxsən siz hansı səhvlərə yol vermisiniz?

- Döyüş yolumda iki böyük səhv buraxmışam. Biri gündəlik yazmamağımdır. Bunu özümə bağışlaya bilmirəm. Amma yaxşı yaddaşım var. Gələcəkdə vaxtım olsa, mənalı döyüş günlərimi vərəqlərə köçürəcəyəm. Bu baxımdan zabit dostum Çingiz Əliyevə qibtə edirəm. O, gələcək nəsillər üçün müharibə xatirələrini yazır. Bu, gənc nəslin tərbiyəsi ilə yanaşı, müstəqil Azərbaycan dövlətinin hərb tarixindən ötrü çox sərfəli bir sənədli mənbəyə çevriləcək. İkinci səhvim belə olub: 16 iyul 1992-ci il tarixdə Vaquas kəndinə hücuma keçmişdik. Qəflətən 30-a qədər erməni qulduru ilə üz-üzə gəldik. Planın pozulmaması naminə onları qırmadıq. Gərək qıraydıq. Sən demə, plan elə özümüzünkülər tərəfindən artıq pozulubmuş və bizə bu barədə xəbər verən olmayıbmış. İndi belə bir səhvi etməyə real əsas yoxdur. Çünki ordumuzun bütün komponentləri var. Rabitəmiz babat işləyir. Döyüş prosesində bütün atəş mövqelərinin vəziyyəti ilə operativ əlaqə yaradılır.

- Ən yaddaqalan döyüşünüz barədə danışın.

- Ən yaddaqalan döyüşümüz Laçında olub. Hoçaz dağı əməliyyatını deyirəm. Bu əməliyyatı bütün  təfsilatı ilə qeyd dəftərçəmə yazmışam. Əgər lazım bilsəniz, verərəm, mətbuatda da çap etdirərsiniz. Çox maraqlı və uğurlu əməliyyat idi. Bu mənim üçün ona görə qiymətlidir ki, özüm 5 cəsur əsgərimlə düşmənin 3 ədəd “T-72” markalı tankı və 1 ədəd PDM-i durmuş atəş mövqeyinin 150 metrliyinə qədər cəsarətlə gedib çatdıq. Güclü qarşıdurma oldu. Biz elə çevik manevr etdik ki, düşmən bizim qüvvəmizin 6 nəfərdən ibarət olduğunu anlaya bilmədi. Erməni döyüşçülərinin hamısını məhv etdik. Üstəlik, həmin texnikaları sağ-salamat ələ keçirdik. Həmin texnikaların köməyi ilə bir ay ərzində Hoçaz dağına düşmənin 6 güclü hücumunun qarşısını aldıq. Ürəkdən deyirəm: o günlərin dəyəri ölçüyəgəlməzdir. Uğurlarımızın sevincindən hönkür-hönkür ağlayırdıq.

- Təcrübəli zabit kimi, qorxu hissi barədə fikrinizi bilmək maraqlı olar.

- Cəbhədə qorxu başqa şeydir, ehtiyat başqa şey. Əsgər o zaman qorxur ki, onun komandiri zəifdir, çətin anda özünü itirir. Bir də görürsən ki, bir əsgər minalanmış sahəni yoxlaya-yoxlaya keçir, ehtiyatlı tərpənir. Biri isə minaya qarşı laqeydlik göstərir. Ehtiyatlı keçənə deyirlər ki, qorxaqsan. Digərini isə əsl igid, ölümdən qorxmaz oğul adlandırırlar. Mən bunun əksinə fikirləşirəm: minaya qarşı diqqətli, həssas olan əsgər igiddir, özünü orduya, millətə lazım bilir, təsadüfi xoşbəxtliyə bel bağlamır. Digəri isə sadəcə olaraq yekəxanadır, eqoistdir, özünü nümayiş etdirmək istəyən bir lovğa əsgərdir. Bu, sübut olunmuş həqiqətdir. Bəzən görürsən ki, kiminsə laqeydliyi ucbatından mina partlayır və hansısa yekəxana bir əsgər özü ilə birlikdə bir neçə döyüşçünü də şikəst edir. Ehtiyat igidin yaraşığıdır. Bunu unutmaq olmaz. Çox müşahidə etmişəm: əsgər ilk döyüşə gedəndə təbii olaraq həyəcanlanır, qorxur. Elə ki, döyüş başlandı və azacıq üstünlük qazanıldı, onda oğulsan, gəl Azərbaycan əsgərinin qabağında dur. Məsələn, Füzuli bölgəsində taborlarımızdan biri əvvəlcə çətinliklə döyüşürdü. Həmin tabor düşmənin birinci mövqeyini yardıqdan sonra əsgərlərin əlini saxlamaq mümkün deyildi. Təcrübəmə əsaslanıb deyə bilərəm ki, savadlı, bacarıqlı komandirin əsgəri həmişə qorxuya güc gələ bilir.

- Cənab zabit, müharibədən sonra orduda qalıb işləmək fikriniz varmı?

- Təki sağlıq olsun, müharibə qələbəmizlə qurtarsın. Bu qədər əziyyət çəkdikdən sonra, bu qədər döyüş təcrübəsi qazandıqdan sonra ordunu tərk etmək, məncə, insafsızlıq olar. Mənə elə gəlir ki, tək mən yox, hazırda döyüş əməliyyatlarında iştirak edən zabitlərin əksəriyyəti öz bilik və bacarığını gələcək nəsillərə öyrətmək üçün, Azərbaycanı güclü bir dövlətə çevirmək üçün orduda qalıb xidmət edəcək. Əminik ki, buna biz nail ola biləcəyik.

İbrahim MƏSİMOĞLU

8 iyun 1994-cü il