FİZİKİ KASIBLIQ OLMAYAN YERDƏ...

                             

       

    Cəsarətli döyüşkən əsgər, kamil, mətin hərbçi necə yaranır? Mənəvi bütövlüyün, döyüşçü xarakterinin ən mühüm elementlərindən biri olan bədən tərbiyəsi yoxdursa  və yaxud birtərəfli inkişaf edirsə, qarşıya qoyduğumuz suala dolğun cavab tapa bilmərik. Əxlaqi, intellektual, emosional, estetik zənginlik fiziki kasıblıqla tamamlanarsa, çox çətin ki, belə əsgərə döyüşçü qüdrətinin zirvəsini görmək qismət olar. Fiziki nasazlıq bütün mənəvi dəyərləri tükəndirir, insanı ölü canlar cərgəsinə qoyur. Odur ki, qoşun növlərindən asılı olmayaraq hərbi hissələrimizin hamısında idman təlimatçısı ştatının varlığı, fiziki hazırlıq saatlarının daim izlənilməsi, onlara diqqət və qayğı müstəsna əhəmiyyətə malikdir. Silahlı Qüvvələrimizdə hərbçi həyatının hərtərəfli dolğunluğu üçün zəruri olan şərait yüksək səviyyədə yaradılmalı və qorunmalıdır.

        1993-cü ilin axırlarında Murovdağda yalnız mövqe döyüşü aparırdıq. Eyni zamanda hücum əməliyyatına ciddi hazırlıq gedirdi. Taktiki təlimlərlə yanaşı  şəxsi heyətin fiziki hazırlığı da unudulmamışdı. Ehtiyata çıxan taborlar hər gün dağlıq ərazidə on kilometr  kros qaçışı qət edir, idman qurğularında gərgin məşqlər keçirir, səngərdə mövqe tutanlar, bir qayda olaraq, səhərlər xüsusi idman proqramını yerinə yetirməklə yanaşı bədənlərini beldən yuxarı qarla yuyurdular. Bundan ötrü şərait də vardı. Belə bir minvalla həkimə müraciət edənlərin sayı get-gedə azalırdı. Hərbi hissə kimandiri Valeh Rəfiyev hətta bir neçə dəfə nümunə olaraq özü də qarla yuyunma zamanı döyüşçülərə qoşulmuşdu. Bunun səmərəli nəticələrini Murovdağı aşıb, Kəlbəcər istiqamətində hücuma keçərkən çox gördük. Əsgərlər əsl dözüm nümunəsi göstərirdilər. Bədəni qarla möhkəmlənmiş döyüşçülər döyüş vaxtı elə qızışırdılar ki, bəzən buşlatsız çevik hərəkət etməyi üstün tuturdular. Qaçışda, idman tədbirlərində ayaq, bədən və əl əzələləri güclənmiş əsgərlərimiz Murovdağ kimi çətin, sıldırımlı qayaları, geniş, eniş-yoxuşlu təpələri quş kimi aşıb keçir, kəndirlərin köməyi ilə uca zirvələrə dırmaşıb əlveriçli atəş mövqeyi  seçirdilər. 

       Təmizlik əsgər orqanizminin normal inkişafının, döyüşçü dözümlülüyünün başlıca şərtidir. Təbabət alimlərinin verdiyi məlumata görə insan dərisinin bir kvadrat santimetrində orta hesabla 40 mindən çox ziyansız mikroorqanizm mövcuddur. Müəyyən çirkli mühitdə həmin mikroorqanizmlər irinli zədələr, cürbəcür mərəzlər törədən parazitlərə çevrilə bilər. Təbabət göstərir ki, duş qəbul etməklə dəridən 85-1200 mikrob yuyulur. Səhərlər əl-üz yumaq, dişləri təmizləmək, bədəni qurşağa qədər soyuq su ilə yumaq, yatmazdan əvvəl ayaqlara su çəkmək də bu baxımdan mikroblara qarşı mübarizədə labüd yardımçı şərtlərdir. Arxayın ola bilərik ki, əsasən bölüyün baş çavuşunun xüsusi nəzarəti altında olan bu sanitar-gigiyena qaydalarına ordumuzda ciddi əməl edilir. Narahatlıq doğuran hallara  yalnız hərbi adaptasiya dövründə təsadüf olunur. Bu, təbii prosesdir. Sərbəst mülki həyatdan dəmir intizama söykənən ordunun sərt həyat tərzinə keçid müvəqqəti xarakter daşıya bilər. Müşahidələrimizə görə indiki çağırışçılar arasında fiziki cəhətdən zəifləri də olur. Bu səbəbdən mülki və ordu həyatı arasında uyğunlaşma müddəti çətinliklə ötüşür. Keçid anlarında əsgərdə öz orqanizminə şüurlu münasibət bəsləmək, cansağlığını idman və istirahət rejimi ilə möhkəmlətmək, baş verən xəstəliklərin qarşısını almaq bacarığı zəriri hal kimi tez formalaşdırılmalıdır. Qidalanma rejimi də mühüm amil hesab edilir. Təbiidir ki, orduda bu amil dövlət tərəfindən tənzimlənir. Bu günlərdə “N” bölüyündə qısa bir araşdırma apardıq. Öncə onu qeyd edək ki, biz mücərrəd ümumiləşdirmələrin əleyhinəyik. Söhbət təkcə bir bölükdən gedir. İzlədikcə məlum oldu ki, əsgərlərin 80 faizi fiziki cəhətdən möhkəm və sağlamdır, bəs bölüyün qalan hissəsinin çatışmayan cəhəti nədir? Axı, onlar bir süfrə arxasında eyni çörəyi, eyni xörəyi yeyir və eyni şəraitdə xidmət göstərirlər. Ali təhsilli bir əsgərimiz çatışmazlıq mənbələrini açıqlamaqda bizə müəyyən fikirlər söylədi:

       – Əsgərlərin bir qismi gündəlik rejimdə ancaq siqaretə güc verir, idmanla az məşğul olur, elementar sanitar-gigiyenik qaydalara əməl etmirlər. Eləsi var ki, dırnaq saxlamağa vərdiş edib. Açıq demək lazımdır ki, hər bir əsgər özünə qarşı həkim olmasa, zəif əsgərlərin kökü kəsilməyəcək.

   Biz ayrı-ayrı əsgərlərin fiziki inkişafına əngəl olan səbəblərin konkret xüsusiyyətlərinə toxunaraq uzun-uzadı fikir yürütmək məqsədində deyilik. Amma ordu həyatının müxtəlif sahələrində gedən mənəvi, habelə anatomik-fizioloji hadisələri xarakterizə etmək və real cavabdeh şəxslərin–tibb xidməti rəislərinin, idman və sanitar təlimatçılarının, bölüyün baş çavuşlarının, eləcə də bu işdə məsul olan şəxslərin diqqətini bir daha bu problemə yönəltməyə çalışdıq.

                                                                              

                                                                                        İbrahim MƏSİMOĞLU