“TORPAQLARIMIZI İNDİKİ QƏDƏR SEVMƏMİŞDİM”

                                                

                                             

Hicran zövqünü oxşayan kitabı iki dəfə oxuyur. O, “N” poliqonuna gəldikdən sonra məktəbli ikən mütaliə etdiyi “Məhəbbət yanğısı” əsərini yenə düşünə-düşünə vərəqləmək imkanı tapıb. Bədii kitabı təkrar-təkrar oxumaq Hicrana nə verir?

- Hər yaş dövrünün qavrama səviyyəsi var. 10 il əvvəl dərk etdiyim həyati həqiqətləri indi daha dərindən anlayıram. Ancaq demək istəyirəm: torpağımızı indiki qədər sevməmişdim. Qaçqın taleyim isə vətəni gözlərimdə lap ilahiləşdirib.

Zabit Hicran Asif oğlu Abbasovun sözlərində “VƏTƏN”, “TORPAQ” kəlmələri alışıb yanmaqdadır. Bu yanğı onu çətin hərbçi sənətinə bağlayıb.

...Hicran, döyüşçü Aqil Heydərov və məsafəölçən Abbas Bayramov komandir-müşahidə məntəqəsinin yerini seçmək üçün uzun yol qət etdilər. Bu yol Hicranın doğma yolu idi. Kəlbəcərli kimi bu yolu qarlı, buzlu olanda yox, gül-çiçək qoxusuna bürünəndə gəzmişdi. İndi isə qışın pis dəmi idi. Susuzluq dağının qənşərində yağı düşmənlə üz-üzə gəldilər. Arada 50 metr məsafə olardı. Hicran qara geyimli dığaları görən kimi tanıdı. Əsgərlərə xəbər verdi ki, qabağa getmək olmaz. Gözə dəyən erməni kəşfiyyatçılarıdır. Mütləq vaxt itirmədən geri çəkilib mövqeyimizi dəyişməliyik. Nədənsə, ermənilər atəş açmayıb dağın başına qalxdılar. Hicran silahın çaxmağını ehmalca çəkdi. Abbas göstərişə əsasən yumalanıb aşağı düşdü. Hicran Aqilə də uzaqlaşmaq əmri verdi. Lakin artıq düşmənin güllə yağışı onlara sarı gəlirdi. Hicran macalsızlıqdan arxaya baxa bilmirdi. Cavab atəşi aça-aça geri gedirdi. Birdən ayağı sürüşdü və arxası üstə  möhkəm yıxıldı. Sanki ayağına daş bağlayıb suya saldılar. Bir dəqiqəlik çaşqınlıqdan çıxan kimi Aqil və Abbası soraqladı. Öz cəldliyi ilə seçilən Abbas gözdən itmişdi. Lakin Aqilin dalınca iki erməni döyüşçüsünün getdiyini gördü. Birgünlük yol yorğunluğu, aclıq, amansız şaxta canına çökmüşdü. Üç gülləsi qalmışdı. Necə müqavimət göstərsin? Düşmənə təslim olsunmu?! Yox, bu namərdliyə, dünya dağılsa da, yol verməz. O, işçi xəritəsini və zabit vəsiqəsini qar altına soxub gizlətdi. Şəstini sındırmayıb fikirləşdi ki, ölsə, qoy düşmən deməsin ki, Azərbaycan ordusunun zabitini vurmuşam. İki gülləsini iz itirmək üçün müxtəlif mövqedən atdı. “Təslim” kəlməsini eşidəndə qulaqlarını əlilə möhkəmcə sıxdı. Varlığını soyuq bir gizilti yaz ağzı boy atan gicitkən kimi daladı. Həyəcandan sinəsi enib-qalxırdı: “Yox, mənim ölməyimlə iş bitməyəcək. Gərək tabora xəbər çatdırım ki, düşmən kəşfiyyatçıları arxamıza keçmək istəyir”. Hicran son ümid kimi özünü ələ alıb uca dağdan üzü aşağı tullandı. Qar uçqununa düşəndə daha ölümlə barışmaq istədi. Çünki uçqun onu sürətlə çəkib apardı. Tərslikdən, zabit çantasının kəməri boğazına keçmişdi. Az qalırdı ki, boğulsun. Amma Allah saxlayanda saxlayır. Möhkəm əzilsə də, belinə kimi buzlu suyun içinə girsə də, huşunu itirməmişdi. Zabit Xaliq Hümbətov təsadüfən pənahı oldu. Hadisəni qısaca nəql etdi. Ayaqları tutulsa da, daha ürəyinin ağır döyüntüsü kəsilmişdi: axı tabor komandirinə çatdırmışdı ki, arxa cinahımızda düşmən görünür.

Bu ağır əməliyyata Hicran getməyə də bilərdi. Artilleriyaçı kimi onun öz vəzifəsi vardı. Lakin bir cəsur döyüşçü, vətənpərvər kəlbəcərli kimi həmin məsul tapşırığı yalnız Kəlbəcərin hər cığırını beş barmağıtək bilən Hicran yerinə yetirməli idi.

Əslən Kəlbəcərin Nəcəfalılar kəndindən olan Hicran Abbasov “N” hərbi hissəsinin, necə deyərlər, əvəzedilməz zabitlərindən hesab olunur. Ona “Qrad”ın mahir ustası deyirlər. Əslinə baxsan, nəinki artilleriya sahəsində, iftixarla sinəsini döyüb ordu həyatının əksər sahələrində iş apara bilir. Onun daxilində heyrətamiz bir yaradıcı qüvvə çağlayır. Naşı bələd olduğu bir sahəyə inamla, həvəslə fikrini yönəltdimi, çox keçməz, öyrənər, çoxbilmiş usta kimi rəy söyləyər. Bu istedad haradandır? Hicran əsl hərbçidirmi? Sözün düzü, tərcümeyi-halını bilməyənlər sağlam əqidəli Hicranı anadangəlmə ixtisaslı zabit sayırlar. İnanmırlar ki, Hicran yalnız 11 noyabr 1991-ci il tarixdən ordudadır. Mübarək döyüşçü paltarını geyməyə, başbilən zabit kimi yetişməyə onu vadar edən daim ürəyində qovrulan vətən dərdidir. Azərbaycan Politexnik İnstitutunun məzunudur. Radiotexnika mühəndisidir. Orduda aşağı pillədən yuxarı pilləyədək bir çox vəzifələrin yükünü çəkib. Ağır günlərə kişi kimi dözüb. Vəzifə borcunu yerinə yetirməklə yanaşı, silahdaşlarına artilleriya qurğularının sirlərini öyrədir. Artilleriya xətkeşini, kompası, işçi xəritəsini, qələm-dəftərini həmişə zabit çantasında hazır saxlayır. Tabeliyində olmayan əsgərə də bilgi verməyə ərinmir.

1992-ci ilin sentyabrında Hicran Abbasovu yüksək təltifə təqdim etmişdilər. Çünki “Qrad”la əlverişsiz mövqedə düşmənin 3 böyük karvanını sərrast atəşlə məhv edə bilib. Çünki düşmənin 6 tankını, 5 zirehli döyüş maşınını “şaqqalayıb”. Çünki komandir ola-ola həm döyüş aparıb, həm də dəfələrlə ön atəş xəttinə çıxaraq düşmənlə üz-üzə vuruşub. Çünki tullantı kimi baxımsız qalan onlarca hərbi texnikanı öz vəzifə borcuna daxil olmasa da, gecə-gündüz işləyərək saz vəziyyətə gətirib. Yenəmi sadalayım?! Ordumuzda belə igid, gözəgəlimli zabitlər olsa da, Hicran yalnız özünə oxşayan Hicrandır. Nəhayət, Kəlbəcər dağlarında yüksək hərbi nailiyyətlərinə görə bu ilin əvvəlində onun möcüzə yaradan əməyi, fədakar əməlləri öz qiymətini aldı. “Hərbi xidmətlərə görə” medalı ilə təltif olunanların cərgəsində Hicranın da adı çəkildi.

- Mən hərbi hissədə bu sözləri tez-tez eşidirəm: “Hicranın bilmədiyi şeyə qurd düşər”.

Hicran təvazökarcasına cavab verdi:

- Mən radiotexnika mühəndisiyəm. Texnikanın bir ümumi dili var, bu dili bildinsə, vəssalam, hansı texniki cihaz və ya qurğu olur-olsun, baş qoşsan, tez öyrənə bilərsən. Bəlli faktdır ki, müharibənin başlanğıcında ordumuz hərbi texnikadan istifadə etməyi yaxşı bacarmırdı. Ordan-burdan mütəxəssis axtarırdı. Kəlbəcərdə vaxtilə vur-tut bir əldəqayırma “Qrad” vardı. Onu da işlədə bilmirdilər. Həm nişangahı, həm də artilleriya cihazları olmaya-olmaya bu qurğunu adi kompasla nizamlayıb döyüş vəziyyətinə salırdım. Cəbhədaşlarım şahidlik edə bilərlər: zirehli transportyoru, “Şilka”nı ustasız-filansız təmir etmişəm. Hərdən də əsl hərbçi texniklərin görmədiyi işi öz yaradıcı təşəbbüslərimlə yerinə yetirmişəm. Yalan danışmağı sevmirəm. Texnikanın dilini bilsəm də, hərbi dünyagörüşə müəllimsiz yiyələnməmişəm. Maşallah, indi özüm əsgərlərə təlim keçirəm. Kəlbəcərin strateji əhəmiyyətli tunelində bir düşmən tankını tank əleyhinə silahla vurmuşam. Həmin silahdan birinci dəfə istifadə edirdim. Nabələd olsam da, heç kimdən məsləhət almadan bu qurğunu qısa vaxtda öyrəndim və istismarına başladım.

“Qrad” düşmənin yerləşdiyi güclü atəş zonasını uzaqdan vura bilən reaktiv artilleriya növüdür. Hicran bu silahla müxtəlif vəziyyətdə düşmənin anasını ağladır. Bəzən hərbi tələbləri pozan məqamlar da olur. Amma bu, onun iradəsi ilə yox, komandirin göstərişi ilə baş verir. Məsələn, Ağdərə döyüşlərində onun “Qrad”ını əmrlə bəzən düşmənin lap gözü önünə çəkib gətiriblər. “Qradla düşmənin ön atəş xətti arasında 4-5 kilometr məsafə olub. Hicrançılar sərrast atıblar. Amma düşmən onu hədəfə ala bilməyib. Bəzən döyüşün qaynar dəqiqəsində hansısa bir düşmən pulemyotçusunu susdurmağı ona əmr ediblər. Bu, “Qrad”lıq iş olmasa da, həmişəki kimi əmrə müntəzir dayanıb, öz məharəti ilə üz ağardıb...

...Erməni hərbi birləşmələri Vəng tərəfdən Qozluya hücum etmişdilər. Bizimkilər Qozlu qəbiristanlığında mövqe seçmişdilər. Relyef baxımından mövqeyimiz artilleriyaya yararlı deyildi. Üstəlik, erməni quldurları Kərəmlidən Aterkə gedən yolu da atəşə tuturdular. Topları Aterkin yüksəkliyinə çıxartmaq ağılsızlıq olardı. Buna heç real imkan da yox idi. Möhkəm müdafiə istehkamlarının gücü hesabına düşmən bizi geri çəkilməyə məcbur etdi. Müşahidə məntəqəsinin siqnallarına dayaqlanan Hicran iki daşın arasında gizli bir manevr etdi. Heç kimin güman etmədiyi yüksəkliyə ”Qrad”ı çıxara bildi. Və dəqiq atəşlərlə düşmən müdafiəsinin dərinliklərində çaxnaşma saldı. Bir saat ərzində burnunu yuxarı tutan ermənilərin başı üzərində şimşək kimi çaxdı. Düşmənin “həmlə sükanı” arxasında kimsə tapılmadı.

Döyüşkən zabit və qaçqın kimi Hicranın gündəliyində vətən torpağının azadlığı problemi birinci yeri tutur. Bir qızı, bir oğlu üçün bəxtəvər gələcək “hazırlayır”. Qardaşı İsgəndər Ağdaban döyüşündə şəhid olub. Kiçik qardaşı İdris özü ilə bir səngərdə erməni gavurlarından intiqam alır. Demək, halal duz-çörəkli Abbasovların ailə ocağının başında hazırda bir başıpapaqlı qalıb. O da atası Asif dayıdır. Bu nurani ağsaqqalın ürəyi hər an cəbhə üçün uçunur. Amma ailəni başsız qoymağı oğlanları ona rəva görmürlər.

Hicran öz ailəsində necə səmimi, mehriban, tələbkar ata-oğuldursa, ordu həyatında da eləcə bir zabit-qardaşdır. Onun qalibiyyətli batareyasında indiyədək bir əsgər fərarilik edib. Kim olsa yaxşıdır: vaxtilə Kəlbəcər rayon icra hakimiyyətinin başçısı olmuş bir şəxsin bacısı oğlu. Arxalı əsgəri nə qədər cəhd etsə də, cəbhəyə qaytara bilməyib. Hicranın ən intizamlı əsgəri öz qardaşıdır. Bəzən hərbi tapşırıqların icrasından narazı düşəndə acığını öz qardaşının üstündə soyudur. Amma əsgərlər öz komandirini sevdiyinə görə bir kəlməsini də yerə salmırlar. Bu münasibətin əsas səbəbi daha dərinə gedir. Hərbçilərin “artilleriya müharibənin allahıdır” hikmətli kəlməsini Hicran öz baxışında belə çevirir:

- İntizam müharibənin allahıdır. Əsgər komandirini o zaman eşidər, sözünə dürüst əməl edər ki, komandirin özü də intizam çərçivəsində davranar, intizamla rəhbərlik edər”.

...Medallı zabit Hicran Abbasovun asudə vaxtıdır. Əsgər çadırında oturub söhbət edirik. Öz əsgərləri ilə öyünür. Söz-sözü çəkib gətirir. Bir ay əvvəl Murovda  şəhid olmuş əsgəri Mahir Kərimovu xatırlayır:

- Mahirə həyatımı verərdim. Əvəzsiz əsgər idi. Onu erməni vura bilməzdi. Təsadüfən həlak oldu. Yas yerinə gedə bilməmişəm. Amma nə vaxtsa ata-anasına baş çəkəcəyəm. Yoxsa, onun müqəddəs ruhu inciyər, üzüqara olaram.

Döyüşçüsü Osman Allahverdiyev hərbi qayda ilə çadıra daxil olur:

- Cənab zabit, Rəhman mənə tapşırıq verib. Xəritədə artilleriya atəşi ilə bağlı qeydlər etmişəm. Zəhmət olmasa, baxın, düzmü qeyd etmişəm? – deyə Hicrandan məsləhət verməyi xahiş edir.

Hicran “gözüm üstə” deyib xəritəni açır:

- Sən öz qeydlərinə bax, mən xəritədə koordinatları göstərirəm. Əgər mən deyən olsa, demək, düz tapmısan.

Hicranın ordu narahatlığı, Hicran ideyalarının heyranlığı, Hicran səmimiyyəti ordumuzun mübariz ovqatında  yaşayır və cəbhəmizin mənəvi dayaqlarını bərkidir. Buz bağlayan könüllərə vətənin xoşbəxt gələcəyi naminə hərarət verən, düşmən önündə baş əyməyən belə oğulların igidliyi hər cür təqdirəlayiqdir.

30 aprel 1994-cü il

  P.S. Hicran Abbasov səkkiz ildir ki, ehtiyata buraxılıb. Onun ordu narahatlığına çoxdan son qoyulub. Yaxşı bilir ki, təkcə düşmənimizə qarşı deyil, Cənubi Qafqazda ordumuz indi qüdrətli bir qüvvəyə çevrilib. Bu yüksəliş yolunda onun özü sayılıb-seçilən zabitlərdən biri kimi rəğbət qazanıb. Söz yox ki, yalnız bir dərdi onu daha çox narahat edir. Axı, Hicran Abbasov öz ailəsi ilə birgə hələ qaçqın həyatı yaşamaqdadır. Kəlbəcərsiz yaşamaqdan çox usanıb. Daha iynənin ucu boyda da səbri qalmayıb. Əgər sabah düşmən üzərində qəti qələbə naminə döyüş başlasa, yenidən səngərə girəcəkdir...

                                                                                                                 İbrahim MƏSİMOĞLU