ERMƏNİZM BƏLASI

    
   Erməni kimdir  və bu millət dünyada necə qavranılır? Yaxud ermənizm nədir və bu anlam özündə nəyi ehtiva edir? Dünya tarixində bu sualların cavabı müxtəlifdir. Aydın məsələdir ki, bu şovinist siyasətin əsas hədəflərindən biri kimi bizə çox tarixi həqiqətlər bəllidir. Çünki ermənizmdən doğan dərd yükünü bizim belimizə yükləmişlər. Dini amillər üzündən  bu barədə dünyanın yarısı  susmaqdadır. Tarixin ələyindən keçən subyektiv mühakimələr isə az deyil. Uydurulan tarixi təzadlar bəzən gülünc hal alır. Bu bəlanın başlıca səbəbi ondan ibarətdir ki, daş kitabələrin başına oyun açaraq tarixi məzhəkəçilik yaradan ermənilərdən savayı yer üzündə soy-kökü mübahisə doğuran ikinci bir millət yoxdur. Böyük şairimiz Nəsimi demişkən “əfsun və əfsanələrlə kimsə həqiqi insan rütbəsinə yüksələ bilməz”.

          Mən demirəm ki, ermənini  millət saymaq olmaz, süni yapma üsulu ilə hasilə gətirilsə də, bu gün onlar dünyanın siyasi düzənində millət kimi tanınır.  Lakin mayası saxtakarlıqdan yoğrulduğuna görə  bu millət heç bir milli kökə calaq ola bilmir. Ermənilər özlərini “hay” adlandırırlar. Gerçək mənbələrə istinad edən tarix sübut edir ki, “hay” deyilən xalqın dünyada “erməni” kimi səslənməsi bir çox tarixçilərin mühakimələrində dolaşıqlıq salmışdır. Dəyərli tarixi əsərlərdə “ərmən” deyilən xalqın “haylara” doğmalığı, qan qohumluğu, yaxud hər hansı yaxınlığı barədə söz deməyə də ehtiyat edirlər. Əksinə bu iki adın uyuşmazlığından, bir-birinə zidd məna daşımasından söz açılır. Tarixi mənbələrə görə “hayların” erməniləşmə prosesi III-V əsrlərdə regionda gedən xristianlaşma dövrünə aid edilir. Az-çox əsl dünya tarixini öyrənmiş indiki ermənilərin də bir qismi “ərmən” sözünü, necə deyərlər,  mənən həzm edə bilmir. Tanınmış rus tarixçisi Murad Hacının “Avropa, türklər, böyük çöl” kitabından  kiçik bir sitatı qeyd etmək yerinə düşər:” Bir şey mənə aydın deyil. Nə üçün IV əsrin axırlarına kimi ermənilərin xristian dili türk dilində, xaçı isə türk xaçı olduğu halda sonra həm dil, həm də xaç baxımından indiki erməni dilinə çevrilmişdir?! Buradan belə qənaətə gəlmək olur ki, “hay” ermənilər “ərmən” xalqına qarışaraq min bir hiylə ilə hakimiyyəti ələ keçirmiş, nəhayət, IV əsrin axırlarında türk-xristian dilini və türk xaçını saxtalaşdıra bilmişlər. Lakin dörd yanı türk ölkələri ilə əhatə olunduğuna görə ərazinin adını ”Hayıstan” kimi tarixə sala bilməmişlər.” İnanmaq istəmirsən, necə ola bilər ki, öz qadınlarını hər cür hiylə üçün qurban verən bir millətin bu cəhdi boş çıxmışdır? Hər halda “Böyük Ərməniyyə” ifadəsi də ermənilərə məxsus olmadığına görə cəfəngiyyatdan başqa bir şey deyil.

         Çox vətənpərvər dostum Elşən Şubayoğlunun sovet əyyamında şahidi olduğu bir hadisə barədə söylədiyi acı xatirə yadımdan çıxmır: “ Gəncənin Hacıkənd qəsəbəsində olan bağ evimdə isti yay aylarında adətim üzrə hər axşamqabağı qaranlıq düşənədək meşənin içində gəzişirdim. Bir gün iki nəfərin yer qazdığını gördüm. İlk baxışda elə zənn etdim ki, nəsə ağacın kökündən çıxan cücərtiləri qazıb çıxarırlar. Lakin onların səksəkəli hərəkətləri məndə şübhə dolu maraq yaratdı. Gördüm ki, bu qazıntı adi işə oxşamır. Nəsə yeri dərin qazırlar. Yaxınlaşaraq salamlaşdım və öyrəndim ki, hər ikisi  Çaykənd ermənisidir. Mənim sualımı gözləmədən dedilər ki, savab iş kimi burada ağac əkmək istəyirik. Xeyir diləyib uzaqlaşmaq istəyəndə kənarda yonulmuş bir daş gözümə sataşdı. Amma onun nə olduğunu soruşmadım ki, mənim haqqımda bədgüman olmasınlar. Səhər tezdən hava azacıq işıqlaşanadək özümü ora yetirdim. Qazılan yer torpaqla doldurulmuş və ora ağac əkilməmişdi. Demək, məqsəd başqa şeymiş. Şübhələnməkdə özümü haqlı saydığıma görə qayıdaraq evdən bel gətirdim və yeri qazmağa başladım. Nə çıxsa yaxşıdır: həmin yonulmuş daş. Üzərində erməni əlifbası ilə sözlər yazılmışdı. Acığımı daşdan çıxdım. Dayanmadan beli o qədər bərk vurdum ki, daşnak hərfləri tamam yox oldu.”

         Bu gercək bir faktdır və saxta erməni tarixinin tipik nümunəsidir. Ağıldan seyrək və qarnı qurdlu erməni tarixçilərinin qışqıra-qışqıra bəyan etdikləri “Böyük Ermənistan” tarixi beləmi yazılır?!  Bu tarix elmini, necə deyərlər, abırdan salmaq demək deyilmi?!

          Daha sarsıdıcı bir fakt. Yalançı erməni tarixinin atası sayılan Movses Xorensi hələ V əsrdə öz qəbilədaşları barədə belə demişdir: ”Mən xalqımızın daşürəkliyini və yekəxanalığını göstərmək istəyirəm. Ermənilər həqiqəti inkar etməyi xoşlayırlar. Onlar böyük-böyük danışmağı sevən ikiüzlü millətdir.”

        

1907-ci ildə Eçmiədzin (Üç kilsə) sinodunun prokuroru A. Frenkelin müqəddəs sinoda yazdığı arayışdan bəzi sitatları oxuduqdan sonra erməniyə insan desəm, vallah, dilim tutular: ”Erməni xalqının tarixi taleyi bu xalqın müstəqil dövlət yarada bilməməsini təkzibolunmaz dəqiqliklə təsdiq etmişdir”. “...Erməni xalqı ali sivilizasiyanı dərk etmək iqtidarında olmadığını sübut etmişdir. Belə ki, bir neçə minilliklər ərzində dünya tarixinə onların elm və mədəniyyət xadimlərindən heç bir nəfərin də adı yazılmamışdır”. “ Hərislik, intriqalar, satqınlıq, andı pozma, yaltaqlıq bu qəbilənin əsas milli xüsusiyyətlərindəndir. Erməninin qürurla adını çəkə biləcəyi vətəni yoxdur, yalnız 1300 il qul kimi yaşaması və hamı tərəfindən parazit kimi lənətlənməsi barədə acı etirafı var”. “Ermənilər özləri haqqında hələ qədimdən pis fikirlər yaratmışlar. Yəqin ki, bu əsassız deyil. Belə olmasaydı, dünyanın bir çox xalqları ayrı-ayrı zamanlarda eyni fikirdə olmazdılar. Erməni hər cür bəhanə ilə hay-küy qoparmaq qabiliyyətinə malik bir simadır. Oğru olduqlarına görə onları heç kəs öz evinə buraxmır. Onların nəinki özləri çığırır, həm də özləri kimi axmaq və satqın adamları çığırmağa məcbur edirlər”.

          Mən əsgərliyimi 1978-80-ci illərdə Sovet Ordusunda keçirmişəm. Xidmət etdiyim hərbi hissə Varşava Müqaviləsinə əsasən Şimali Qoşun Qrupuna daxil idi və Polşa Xalq Respublikasında yerləşirdi. Milli zənginliyinə görə Sovet Ordusunun əsgər münasibətləri  çox müşkül xidmət mühiti yaradırdı. Bəzən ordu daxilində kiçik də olsa, qeyri-rəsmi surətdə milli əsgər qruplaşmaları fəaliyyət göstərirdi. Vay o kəslərin halına ki, sayca əksəriyyət təşkil edən erməni əsgər qruplaşmasının təsir zonasına düşəydi. Onlar qeyri-millət nümayəndələrinə cürbəcür təhqiramiz hərəkətlər edir, bəzən isə işgəncə  verməkdən xüsusi zövq alırdılar. Təəssüf ki, hərbi komandanlıq milli zəmində baş verən münaqişəli hadisələri adi hal kimi qiymətləndirirdi. Bizim hərbi hissə bir qarnizondan digərinə ezam olunan vaxt iki dəfə güclü erməni əsgər qruplaşması ilə qarşı-qarşıya durmuşuq. Sayca az olsaq da, bizə xor baxanların başı üzərində şimşək kimi çaxmışıq. Daimi olaraq onları susdura bilmiş və türkçülüyə–azərbaycançılığa qarşı qarayaxma siyasətinin iç üzünü açmışıq. Əsgər münasibətlərində  əmələ gələn ziddiyyətli məqamlarda ermənilərlə bağlı qabarıq bir cəhəti xüsusi qeyd etmək istəyirəm. Daşnaklar hansı hərbi hissədə az olurdusa, orada özlərini sakit və mələk sifətli  bir adam kimi aparırdılar. Sayca çox olan yerlərdə isə elə vəhşiləşirdilər ki, gözləri ayaq altını görmürdü.

          İsveç səyyahı Adam Mets görün erməniləri necə tanıyır: ”Dərisi ağ qulların pisi ermənilərdir. Onlarda abır-həya deyilən bir şey yoxdur, oğurluq əməlləri olduqca məşhurdur. Onlar yalnız dəyənək və qorxu altında yaxşı işləyirlər.”

          Qədim Poma tarixçisi Tasit Publi Korneli isə ermənilərə qarşı münasibətdə  görün necə duyuq düşmüşdür: “ Bu xalq (yəni ermənilər) istər xasiyyətinə, istərsə də coğrafi vəziyyətinə görə qədimdən ikiüzlü və çirkin xalqdır. Həmişə romalılara qarşı  nifrətdən, parfiyalılara isə həsəd aparmaqdan az qala onların içi partlayır.” 

           Elmi tədqiqatçı Cabbar Məmmədov  “Diplomatik psixologiya” kitabında ermənilərin milli psixologiyasını real tarixi faktlara əsasən təhlil edir. O təsdiq edir ki, erməni xarakteri türklərə xas olan əlamət və xüsusiyyətlərin tam əksinə malikdir. Bunun tarixi kökləri gizli deyil. Belə ki, onlar (“haylar”) ilkin mərhələdə İsgəndər imperiyasının yerində – rəhbəri türk sərkərdəsi Artaş olan Ərmənzəmində milli azlıqlardan, əsir kolonyalardan biri kimi mövcud olaraq  sonrakı dövrdə yaşadıqları ölkənin adına uyğun surətdə “ərmənlilər”, “ərmənilər” və digər ad altında tanınmışlar. Artaş dövlətinin süqutundan sonra bu adı özəlləşdirmişlər. Lakin heç vaxt xüsusi dövlət şəklində mövcud olmamışlar. Bu həqiqəti onların heç bir dövlər atributunun tarixdə qalmaması faktı da təsdiqləyir. XIX–XX əsrlərdə Osmanlı imperiyasını daxildən parçalamaq istəyən qonşu dövlətlərin planlı dəstəyi sayəsində türk dövlətlərinin, necə deyərlər, göbəyinin düz ortasında tarixdə ilk erməni dövləti yaradıldıqdan sonra  Türkiyə əleyhinə olan hər bir dövlət ( XIX əsrdə ingilislər, XX əsrdə ruslar və b.) bu erməni kartını dönə-dönə öz çirkin oyunlarına daxil etmişdir. Türkiyəni aradan götürməkdə böyük dövlətlərə alət olduğunu başa düşən ermənilər sağ qalmaq üçün killer vəzifəsinin öhdəsindən gəlməyə can atmışlar. Hiylə dolu tarixi-psixoloji proseslərin axarında bu millətin beyni davamlı olaraq anti-türk əhval–ruhiyyəsinə köklənmişdir. Bunun ağrı-acısını Türkiyə və Azərbaycan hələ də çəkməkdədir.         

             Qoca tarixin yazılı gerçəkliyinə istinad edərək C. Məmmədov  sübutlandırır ki, ermənilərin milli şüuru türklərin əsir koloniyalarında formalaşdığına görə bu gün də onların kolonial düşüncə sistemi patoloji səviyyədədir. Onlarda əsirlik peşəsi kimi daha çox sənətkarlığın geniş yayılması, patoloji kollektivçilik, özgə millətlərə məxsus mədəniyyət və dinlərə qarşı dözümsüzlük məhz bu mənşədən qidalanır. Türk cəngavərliyi qarşısında gücsüzlük tarixən onlarda “natamamlıq kompleksi” kimi patoloji hiyləgərlik, yaltaqlıq psixologiyası yaratmışdır. Kolonial təbəqə kimi erməni qadın və qızlarından lazım gəldikcə türklərin heç bir icazə istəmədən götürüb istifadə etməsi halları ilə barışdıqlarına görə son nəticədə namus məsələsi arxa plana keçirilmişdir. Üstəlik onların özü milli və şəxsi maraqlarını həyata keçirmək üçün qadınlarını hiylə vasitəsi kimi yad kişilərin altına salmağı vərdiş etmişlər. Sosializm ideyasının yaradıcısı  Karl Marks təsadüfən deməmişdir ki,  “öz arvadlarını yaşamaq və qazanc xatirinə başqa xalqların kişilərinə satan ilk millət erməni milləti olmuşdur”. K.Marksın tarixi fikrinə onun ən yaxın silahdaşı F. Engels  də öz təsdiqedici sözlərini əlavə etmişdir: “Korinfdə və hətta Hindistan məbədlərində qulluq edən ilk rəqqasə və fahişələr erməni kənizləri olmuşlar”.

            Söz yox ki, yer üzünün bütün millətləri kimi erməni milləti də uca Allahımızın yaratdığı bir məxluqdur. O da inkar edilə bilməz ki, onlar bu dünyaya hamı kimi gəlmişlər. Lakin uzun zaman ərzində ermənilərin hiylə, biclik, kələk və yalan dolu duyğularla çulğalanmış çirkin xisləti hesabına ermənizm adlı şovinist və murdar bir daşnak siyasəti yaranmışdır. Ermənizm – dünya cəmiyyəti üçün mənəvi fəlakətdir. Daşnaklaşan erməni dünyasında özünü məzəmmət edən hakim qüvvə yoxdur. Onlar vicdan deyilən bu qüvvənin qüdrətindən mərhum olduğuna görə yalnız həyasız bir dünyanın sakini olaraq yaşayırlar. Təəssüf ki, ermənilərin əksər hissəsi bu ikrah doğuran siyasət yolunun yolçusudur. Ümumən desək, bəşər əleyhinə aparılan bu iyrənc yaşam tərzinin aqibəti kimi Ermənistan milli say tərkibinə görə yekcins bir dövlətə çevrilmişdir. Həm də separatçı quldur rejimi ilə fəaliyyət göstərən bu dövləti “dövlət” adlandırmağa adamın dili gəlmir. Səfeh erməni prezidenti Serj Sarkisyan qanuni siyasət aparmaq fərasətinə malik deyil, sadəcə söz oyunu ilə məşğul olaraq dünyanın gözündə özünü ədalətli göstərməyə can atır. Di gəl ki, beynəlxalq hüquqa yiyəlik edən və hüququn başına it oyunu açan dünyanın hakim qüvvələri arasında ona “dur” deyən tapılmır. Biz isə qansa da, qanmasa da, cəzasızlıq mühitində pozğun həyat yaşayaraq beynəlxalq hüquqa həqarətlə yanaşan cinayətkar Ermənistan dövlətinə qarşı öz tarixi iddiamızı yenə yönəltməkdəyik: atan soğan, anan sarımsaq, haradan oldun gülməşəkər?!               

          Şükürlər olsun ki, ağılsız siyasəti ilə Ermənistanın müstəqilliyini oyuncaq bir duruma salmış indiki marionet rəhbərliyin qaniçən əməllərinə görə utanc hissi keçirən ermənilərə də təsadüf edilir. Ötən ilin noyabrında Bakıya gələn, Xocalı soyqırımı abidəsini ziyarət edərək Azərbaycan xalqından üzr istəyən erməni ictimai-siyasi xadimləri–Vaha Avetyan, Vaan Martirosyan,  Suzanna Saginyan və digərləri Ermənistanda Qarabağ müharibəsindən doğan fəlakətin, yoxsulluq və köləlik şəraitinin  acı nəticələrini etiraf etmişlər. Onlarla həmrəy olan bəzi ermənilər isə çıxışlarında müəyyən sətiraltı mənalar vasitəsilə bizi düşmən kimi ifadə edirlər. “Facebook” sosial şəbəkəsində yazılmış şəxsi şərhləri paylaşan bəzi ermənilər S. Sarkisyanı Ermənistan dövlətinin üzqarası, bizi isə ağıllı düşmən adlandırsalar da, öz tipik şovinist mövqeyindən geri çəkilmirlər. Sarqis Xosrovyanın “Facebook”da paylaşdığı fikirlər daha çox erməni tərəfindən bəyənilmişdir: “Xəbəriniz var ki, Azərbaycan vətəndaşı olmaq istəyən ermənilərin sayı reallıqlarla tanış olduqdan sonra daha da artmaqda davam edir?! Əvvəllər onları qınayırdım və bu addımlarını xəyanət hesab edirdim. Ancaq son aylar baş verən hadisələrdən sonra insan haqlarının kobud şəkildə pozulduğunu gördükdə bunun düzgün addım olduğunu düşünürəm. Serj Sarkisyan erməniləri Ermənistana qarşı soyutmaqda davam edir. Aprel döyüşlərindən əvvəl dövlət qurumlarından informasiya verirdilər ki, guya hərbi baxımdan Azərbaycanı üstələyirik. Ancaq dördgünlük müharibə vaxtı biz bunun tam əksini gördük. Fərq çox böyükdür. Biz ermənilər boş yerə ölmək istəmirik”.

           Bu etiraf və ona dəstək verən neçə-neçə erməninin fikirləri ermənizm ideyasının sürətlə çürüməsini sübutlandırır. Bu proses bizi sevindirir, lakin tam nikbinlik doğurmur. Ona görə ki, proses nisbi xarakter daşıyır. Kimsə zəmanət verə bilməz ki, çirkin erməni mənəviyyatının  çürüməsi onun tamam yox olması ilə başa çatacaq. Unutmaq olmaz ki, hər hansı ölümə məhkumluq durumu yetişsə də, ermənizmin qorunması və saxlanılması üçün dünyanın “supergücləri” kifayət qədər təminat yaradır. Tam əmin ola bilərik ki, çürümə prosesi nə qədər yüksək amplitudada davam etsə də onun sonluğu bizi sevindirəcək nəticə ilə tamamlanmayacaq. “Supergüclər” heç vaxt ermənisiz qalmaq istəməzlər. Bir də ki, sabit və təmiz mənəvi siması olmayan ermənilərin beynəlxalq  siyasətdə  əl aləti kimi əvəzi yoxdur. Axı, hər millət belə namərdliyə qol qoymur.

          İngilis səyahətçisi Vilson ermənilərin siyasi əxlaqsızlığa yararlı cəhətini belə açıqlayır:” Ermənilər acgöz və tamahkardırlar. Onlar hər hansı bir cəfəngiyyatı böyütmək üzrə abırsız dərəcədə mahirdirlər və bu həyasızlığı yalnız özlərindən başqalarına qarşı edirlər”. Erməni şairi Yeqişe Çarens açıq şəkildə boynuna alır ki, “biz ermənilərdə riyakarlıq hələ ana bətnində əmələ gəlir”.

          Bəli, abır-həya qıtlığına düçar olan bu millət siyasətdə əl aləti kimi gen-bol işlədilir. Öz mürdar məqsədi yolunda min bir rəzillik və alçaqlıq üsullarından istifadə etmək,  özünə yad maddi-mədəni abidələri məhv etmək, uzun illər qeyri-millətlər tərəfindən yaradılan bəşəri nemətləri özününküləşdirmək, yaxud tapdalamaq, hər şeyi öz adına qamarlamaq, nəyisə öz xoşuna gəlmədiyinə görə əzmək, uçurmaq, devirmək və nəhayət, hər cür vəhşi sifət göstərmək – budur ermənizmin sürtük əxlaqı! Bu əxlaqın doğurduğu bəlanın nəticəsidir ki, erməni psixikası laxlamış və sağlam təfəkkür vərdişlərini itirmişdir. Necə ki, erməni sovet yazıçısı Petroni Qay Amatuni demişdir: “Ermənilər də insandır, amma evdə dördayaqlı gəzirlər”. Xilas üçün onların qarşısına belə bir dilemma qoyula bilər: ya sağlam həyata qayıdış başlamalı, ya da ermənizm tarixin ölüm kürsüsünə çıxarılmalıdır. Yoxsa adi əxlaqi anlayış, mənəvi kamilliyin sadə təzahürləri olmayan daşnak erməni cəmiyyətində insanlığın normal inkişafı mümkün deyil.

           Mən Gəncədə doğulmuşam. Əslən Qərbi Azərbaycanlıyam.  Atam qədim Uluxanlı torpağındandır. Anam  əzəli türk yurdu sayılan İrəvan şəhərindəndir. Süni yolla yaradılmış Ermənistan dövlətinin mövcud əhalisinin milli tərkibini, necə deyərlər, zor işlətmə yolu ilə erməniləşdirmək üçün 1948-ci ildə ailəmiz məcburən Zəngibasar rayonundan köçürülmüşdür. Azərbaycan SSR Nazirlər Soveti yanındakı Köçürmə İdarəsi tərəfindən verilmiş 7251 nömrəli köçmə biletini bu günəcən tarixi sənəd kimi saxlayıram. O zaman ailə üzvlərimiz altı nəfərdən ibarət idi. Evimiz Zəngibasar rayonunun mərkəzində – Mirzə Cəlilin vaxtilə dərs dediyi Uluxanlı məktəbinin yaxınlığında yerləşirdi. Rəhmətlik atam deyirdi ki, qəlbimiz yol verməsə də, halal zəhmətimizlə tikilən evimizi ABŞ-dan gəlmiş erməni ailəsinə verərək doğma Zəngibasarı tərk etmişik. Xalamgil də eyni qayda əsasında köçürülsə də, onların evinə salınası erməni xaricdən gəlmədiyinə görə onlar yenidən Zəngibasara qayıtmışdılar. Mən təxminən 5-6 dəfə dədə-baba yurdumuz olan Zəngibasara xalamgilə qonaq getmişəm. Əfsus ki, doğma rayonumuzun adı dəyişdirilmişdir. Bu da onların dədə-baba adətidir. Keçmişin dərinliyindən gələn tarixi coğrafi adımızı pozaraq “Masis” qoymuşlar.

           Uludan ulu olan Zəngibasar torpağına hər qonaqlıq  səfərindən çox zəngin təəssüratlarla qayıtmışam. Bir maraqlı faktı açıqlamaq istəyirəm. Xalamgilin Tatik adlı bir erməni qonşusu vardı. Onunla xalamgil elə mehriban dolanırdılar ki, həyətləri arasında çəpər də çəkilməmişdi. Bu Tatikin ailəsi İrandan gətirilmişdi. Fars dilində çox təsirli şerlər söyləyirdi. Azərbaycan dilində də sərbəst danışırdı. Mən hər dəfə dədə-baba yurduna ziyarətə gedəndə erməniləri nə qədər tənqid etsəm də Tatik mənə öz evində çay süfrəsi açırdı. Səmimi söhbət zamanı açıq etiraf edirdi ki, öz millətindən çox narazıdır: ”Xalq olaraq yarandığı dövrdən etibarən qeyri-millətlərin paxılığını çəkmək, yerli-yersiz böhtan atmaq, öz xeyrinə iftira yaymaq, kiminsə dincliyini pozmaq üçün fitnə-fəsad yaratmaq, özünə və özgələrə xain çıxmaq,  yalan danışmaq, məkr etmək  kimi bəd əməllər erməni xalqının mənəvi aləmini pozmuşdur. Bir də ki, bu həqiqəti bilməyən varmı?! Çoxumuz bu həqiqəti dilə gətirməkdən qorxur. Mən öz milli bəlalarımızdan boğaza yığılmışam. İrandan bura köçməyimizə də peşiman olmuşam. Ən pisi odur ki, bizi türklərə düşmən etmişlər. Mən türklərə böyük hörmət bəsləyirəm. Çünki onlardan daim yaxşılıq görmüşəm. Türklər çox mərd və ədalətli bir millətdir...” 

          Biz Tatikin səmimiliyinə inanırdıq. Ona görə inanırdıq ki, onun bizdən asılılığı, hər hansı bir təmənnası yox idi. Üstəlik 1988-ci ildə Ermənistandan soydaşlarımızın növbəti qovulma axını zamanı Tatik bizə qarşı gizli planlaşdırılan zorakılıq tədbirlərinin başlanmasına bir gün qalmış xalamgili xəbərdar etmiş və evin köçünü Qırmızı körpüyə qədər müşayiət etmişdir ki, heç kimə bir xətər dəyməsin. Xalamgilə çatan məlumata görə azərbaycanlılar qovulduqdan sonra Tatik də öz ailəsi ilə birlikdə Zəngibasarı tərk etmiş və demişdir ki, “süni yaradılan Ermənistan yaşamaq üçün ədalətli  dövlət deyil, murdar daşnak yuvasıdır”.

        Bəli, Tatik kimi ermənilər də var. Di gəl ki, çox azdır. Xalqın beynəlxalq meyarlar əsasında  dəyərləndirilməsi ilə bağlı  müxtəlif siyasi müstəvidə aparılan mübahisələrdə təkidlə deyilir ki, ayrı-ayrı şəxslər tam murdar bir mənəviyyat sahibi, çox dəhşətli cinayətkar  ola bilər, xalq isə heç vaxt bu eyib və ləkələri öz üzərinə götürə bilməz. Yəni xalq dedikdə cəmiyyətin əksəriyyət təşkil edən sadə və məsum üzvləri nəzərə alınır. Erməni xalqı barədə belə bir mühakimə səslənən zaman Tatik kimi insanlar gözümün önünə gəlir. Həmçinin belə düşüncələr içərisində ixtiyarsız olaraq qədim yunan filosofu Epikürün dəyərli bir kəlamı da xatırlanır: “Ayaq və əllərimi kimsə qandallaya bilər. Ruhumu, ağlımı, iradəmi isə bağlamağa kimsənin gücü çatmaz. Çünki məndən başqa heç kim onlara hökm edə bilməz.” Söz yox ki, ermənizm bəlası ilə tamam qandallanmış ermənilər barədə bu sözləri mütləq mənada demək olmur. Axı, tanrısına təpik atan daşnak ermənilərin nə özünəməxsus ruhu var, nə düz-əməlli ağlı var, nə də müstəqil iradəsi...

                                                                                               İbrahim MƏSİMOĞLU                                                                                                                                                                                                                                                                    müharibə veteranı,                                                                                              ehtiyatda olan polkovnik-leytenant