ŞƏRƏF DÖYÜŞÇÜ RUHUNUN SÖNMƏZ GÜCÜDÜR
Qarabağ
kontekstində savaş tariximizin həm ağrılı ilk illəri, həm də dəmir yumruqla
tamamlanan sonluğu bizdən ötrü unudulmaz bir tarixdir. Bəzi uğursuz hərbi əməlliyyatlara
görə ötən düyünlü gün-güzəranımıza, super güclər hesabına erməni faşistlərin törətdikləri
vandal əməllər ucbatından yaddaşımıza həkk olunan bəzi qanqaraldıcı savaş səhifələrinə
kəc baxmaq bizdən ötrü lüzumlu sayıla bilməz. Savaş sınaqlarından yaxşı dərs ala-ala
son nəticədə müzəffər bir ordu yaratdıq. Uğurlu Qarabağ savaşımız xalqımızın ürəyini
uca bir dağa döndərdi.
İstər
1-ci, istərsə də 2-ci Qarabağ müharibəsi ilə bağlı ibrətamiz xatirələrimiz
çoxdur. Müharibə iştirakçılarının hər biri fərqli tale yaşayıb. Kimi qısa döyüş
yolu keçmiş, kimi də zəfər günümüzədək şərəfli səngər ömrü sürmüşdür. Hər bir əsgər
taleyinin zaman məsafələrində nisbi bir meyar olsa da, verilən dəyər mütləq
xarakter daşıyır. Vətən fədailərimizlə daim fəxr edirik. Azərbaycan Ordusunu
savaş sənətinin fövqünə çəkən şəhidlərimiz heç vaxt unudulmayacaqdır.
1-ci Qarabağ müharibəsinin iştirakçısı Elşən Səlim
oğlu Əliyev çətinliklərlə dolu döyüş yolu keçsə də, həmişə döyüş uğurlarından fəxrlə
söhbət salır. O, Ağdaş rayonunun Ləki qəsəbəsindəndir. Ordumuzun ilk xüsusi təyinatlı
hərbi hissəsi olan 771 saylı xüsusi reyd dəstəsinin əsgəri kimi Laçın, Şuşa,
Goranboy, Füzuli və Xocavənd rayonlarının müdafiə döyüşlərində iştirak etmişdir.
Elşən qürur hissləri ilə vurğulayır ki, onun
təmsil etdiyi xüsusi reyd dəstəsi ən ağır hərbi tapşırıqların icrasında qalib
qüvvə adını qazanırdı. Komandir heyətində peşəkar zabitlər az olsa da, yurdcanlı
igidlərimiz savaş sirlərini tez əxz edirdilər. Həm də vaxtaşırı təlimlər keçirərək
uğurlu döyüş aparmağı yaxşı mənimsəyirdilər. Bəzən ağır şəraitdə keçirilən hərbi
əməliyyatı şəhidsiz başa vurur, daşnaklara tutarlı savaş dərsi verirdilər.
Səngər
ağrılarının acı nəticəsidir ki, Elşən Əliyev indi çəliklə gəzir. Şəkər xəstəliyindən
çox əziyyət çəkir. Səhhətində problem olsa da, şanlı ordumuzun erməni
işğalçıları üzərində tam və qəti qələbəsindən sonra daxilən çox rahatlanmışdır.
Döyüş yolundan söylədiyi xatirələr maraqla dinlənilir: “Doğma ordumuzda hərbi
xidmətim 13 mart 1992-ci il tarixindən başlayır. Bir ay Üçtəpə poliqonunda gərgin
təlimlər keçirmişik. 771 saylı hərbi hissəmiz xüsusi təyinatlı hərbi hissə
olduğuna görə bizi çətin sınaqlara salır və müşkül proseslərə cəlb edirdilər. Bir
səbəbə görə bəxtimiz yaxşı gətirmişdi ki, hərbi hissə komandirimiz Əzizağa Qənizadə
zəif zabit deyildi. Sovet dövründə Əfqanıstanda döyüş təcrübəsi qazanmışdı.
Onun hər söhbətindən nəsə təzə bir hərbi bilgi əldə edirdik.
İlk döyüş sınağımız Laçın rayonunun Köhnəkənd
yaxınlığında Böyük Kirs dağında keçdi. Öz millətindən gileylənən bir erməni
kolxoz sədrini birtəhər ələ almışdıq. Söz vermişdi ki, bəzi erməni postlarının
yerini bizə göstərəcək. Lakin vədinə xilaf çıxdı. Bəzi hərbi sirləri bizə
açıqlasa da, xəlvəti şəkildə əlimizdən çıxıb qaçdı. 10 ədəd PDM-lə düşmən
postlarını bir gün nəzarət altında saxladıq. Mahir Quliyevin komandirlik etdiyi
kəşfiyyat qrupunun üzvləri bir-birini himayə edərək Böyük Kirsin bir neçə yüksəkliyinə
qalxdılar. Gecə-gündüz aparılan müşahidələr tez nəticə verdi. Dəqiqləşdirilən düşmən
postlarının koordinatları yazıldı və onları yerindəcə məhv etmək üçün əhəmiyyətli
oriyentirlər seçildi. Zəhmətimiz itmədi. Ucarlı igidimiz Eldar Həsənov münasib
mövqe tutaraq PDM atəşləri ilə düşmən postlarını oda bələdi. Bu zaman o da məlum
oldu ki, dığalar bizi mühasirəyə salmaq istəyirmişlər. Sol tərəfimizdə yerləşən
“Qoca qartal” ləqəbli Davud qardaşımızın qrupu çarpaz atəşlərlə mühasirə niyyətli
düşməni elə susdurdu ki, yalnız salamat qalan bir-iki dığa qaçıb canını qurtara
bildi.
Yaxşı
yadımdadır, ilk həmləmizdə düşmən yalnız günortayadək müqavimət göstərə bildi. PDM-lərimiz
eyni anda qəfil həmlə edən zaman Böyük Kirsdə bir erməni də qalmadı. Köhnəkəndin
işğal təhlükəsi tam şəkildə aradan qaldırıldı. İki əsgər yoldaşımız şəhidliyə
qovuşdu. Lakin onlar erməni gülləsi hesabına yox, qəza nəticəsində həlak
oldular. Belə ki, PDM heyətinin üzvləri – Elman Əliyev və Vahid Əhmədov əyləc sistemi sıradan çıxdığına görə maşını
idarə edə bilməmiş və kəskin bir şəkildə dərəyə aşmışdılar.
Bir
PDM başımıza bəla olmuşdu. Sükanı dönmürdü. Onu da istifadəsiz qoya bilməzdik. Kəşfiyyatçı
əsgərimiz Bəhruz Əliyev texnika üzərində oturaraq yol keçidlərini qabaqcadan
dediyinə görə texnikanı birtəhər idarə edə bildik. Beləliklə Şuşa istiqamətində
təhlükəsiz irəlilədik. Yuxarı komandanlığın əmri əsasında Bala Kirs dağında
mövqe tutduq. Şuşanın Zarıslı kəndini erməni əlindən almaq istəyirdik. Narahatlığımız
texnika ilə bağlı yaranırdı. Döyüş texnikalarımızın istismarında, demək olar
ki, hər gün bir problem baş verirdi. Bəzi nasazlıq hallarını öz gücümüzlə həll
edirdik. Amma bir-birindən törəyən texniki nasazlıqlar, xüsusən də ehtiyat hissələrin
çatışmazlığı hərbi tapşırıqların tam yerinə yetirilməsinə əngəl yaradırdı.
Səbəbi
aydın olmasa da, Silahlı Qüvvələrin Baş Qərargah rəisi general-mayor Şahin
Musayev təcili olaraq bizim Ağdam rayonuna göndərilməyimiz barədə göstəriş
verdi. Bu göstərişin bizə xeyri ondan ibarət oldu ki, əyləci xarab olmuş döyüş
texnikalarımızı təhvil verməyə yaxşı fürsət qazana bildik. Həm də şəhidlərimizin
dəfnində iştirak etdik. Yeni saz döyüş texnikalarını qəbul etdik. Bununla
yanaşı bizə təzə döyüşçülər qatıldı, şəxsi heyətimizin sayı müəyyən qədər
artdı. Növbəti göstəriş bizi Goran stansiyasına doğru apardı. Əldə etdiyimiz
qısa tənəffüslərdə komandirimiz Əzizağa Qənizadənin rəhbərliyi altında yalnız təlim
işləri görürdük. Bilmədiyimiz və bizə qaranlıq görünən savaş incəliklərini öyrənir,
arxayın durumda əmr gözləyirdik. Növbəti xəbər ürəyimizcə oldu. Məlumat verildi
ki, ordumuz ilk irimiqyaslı Goranboy əməliyyatına hazırlaşır və bu döyüşlərdə
bizim xüsusi reyd dəstəmizə mühüm tapşırıqlar veriləcək.”
Söhbət zamanı Elşən Əliyev səmimi şəkildə
dedi ki, o zaman bizi ruhdan salmaq istəyən bəzi ermənipərəst qüvvələr məqsədli
şəkildə hiylə dolu şayiələri necə gəldi yaysalar da, döyüşçülərimiz ruhdan
düşmürdülər. Əksinə olaraq üç istiqamətdə aparılacaq Goranboy əməliyyatına yüksək
qələbə inamı ilə hazırlaşırdılar. Yüksək yurd sevgisi, sönməz inam olan yerdə
kim geri çəkilərdi?!
Goranboy əməliyyatında iştirakı nəzərdə
tutulan xüsusi reyd dəstəsinin komandiri Əzizağa Qənizadə yalnız nikbin fikirlərlə
iş aparırdı. Tabeliyində olan şəxsi heyəti hər söhbətində mənən çox
ruhlandırırdı. Dəstənin döyüş marşrutu Sarısu, Gülüstan və Talış kəndi istiqamətində
müəyyən edildikdən sonra döyüş xəritəsi üzərində kəşfiyyat qrupu ilə ayrıca
çalışmalar aparır və düşmənə qarşı inanılmaz taktiki hiylələr düşünülürdü.
Hazırlıq işləri Hacıkənd qəsəbəsində
başa çatdırıldı. Verilmiş əmrə əsasən Sarısu kəndində mövqe tutdular. Elşən
Əliyev o günləri belə xatırlayır: ”Sarısu kəndində qaldığımız 3 gün ərzində
yaxşı kəşfiyyat işi gördük. Müşahidə zamanı məlum oldu ki, ermənilər qorxu
içində dolanırlar. Kəndə giriş yollarında mina tələləri qurulmuşdu. Getmək istədiyimiz
yolları diqqətlə müşahidə altında saxlayır və düşmənin taktiki hiylələrinin
çoxunu aşkarlayırdıq. Belə ki, dığalar azacıq maskalanma və dezinformasiya yolu
ilə aldadıcı görsənişlərlə öz hədəflərinin həqiqi vəziyyətini, müdafiə və həmlə
niyyətini gizlətməyə çalışırdılar. Demək olar ki, qurulan pusquların təxmini
yerlərini qabaqcadan müəyyən edə bilmişdik. Biz Buzluğa girməzdən əvvəl Gəncə
taboru istehkamçılarının köməyi sayəsində həmlə xəttimizdə qurulmuş 4 minanı zərərsizləşdirə
bildik. Səhər hava ışıqlanmazdan bir az əvvəl qəfil həmləyə keçdik. Necə deyim,
qarşımıza çıxan hər əli silahlı dığanı rahatca cəhənnəmə yola salırdıq. Evlərdə
mülki ermənilər çarpayı altına soxulub öz ölümünü gözləyirdilər. Sözün açığı, təslim
olanı vurmurduq. Amma bizə qarşı silah tutanlar can verirdilər.
Bir neçə saat ərzində Buzluq kəndi
xarabazara döndü. Erməni evlərinin dağılmış görkəmindən matəm yağırdı. Hərbi qənimətimiz
də az deyildi. Bir-birimizi görən zaman ürəkdən alqışlayırdıq. Deyirdik ki, eşq
olsun, Azərbaycan Ordusuna! İçdiyimiz ana südü bizlərə halal olsun. Buzluq kəndinin düşməndən təmizlənməsi təxminən 6
saat çəkdi. İki əsir tutduq.
Başkənd döyüşündə açıq-aydın oldu ki, bizə
qarşı vuruşanların yarısı muzdlu rus döyüşçüləridir. Bu səbəbdən kəndə
girişimiz bir qədər çətinləşdi. Lakin hər şey ermənilərin zənn etdikləri kimi
olmadı. Peşəkar rus döyüşçülərini bizim qətiyyətli həmlələrimiz vahimə içinə
saldı. Müşahidəçilərimiz dəqiq məlumat verdiklərinə görə hər minaatan atəşimiz
yaxşı səmərə verirdi. Mən minaatan heyətində idim. Minaatançı əsgər yoldaşlarım
– ucarlı Ələsgər Süleymanov, ağdaşlı Şahin İsmayılov, ucarlı Sahil Salmanov hədəfləri
dəqiq vura bilirdilər. Mən dığaları qan içində boğan minaatançılarımıza yaxşı
köməklik edirdim. Atəş düzəlişləri həmləmizin sürətini elə artırdı ki, muzdlu
rus döyüşçüləri də ermənilərlə bahəm qaçmağa üz tutdular. Gözümüzün qarşısında
9 rus döyüşçüsü “UAZ” markalı maşına tələsik soxulanda onları qumbaraatanla
vurduq. Maşın hərəkətdə olduğuna görə qumbara onun bir hissəsini dağıtdı,
yalnız bir rus döyüşçüsü həlak oldu. İkinci qumbaramız hədəfə çata bilmədi.
Başkəndi mərdanə bir halda azad etdik.
Kəndin xeyli erməni sakini təslim olmuşdu. Müdafiə Nazirliyindən xüsusi göstəriş
verildi ki, dinc əhali nə vurulsun, nə də təhqir edilsin. Dəstəmiz verilən əmrə
müntəzir oldu. Bizə düşmən kəsilən daşnak nəfəsli ermənilər bu münasibətə layiq
olmasalar da, biz öz insanlığımızı göstərdik. Onu ayrıca deməyə dəyər ki, bəzi
mülki ermənilər öz millətini danlayır və törədilən münaqişələrdə özlərini
günahkar sayırdılar. Köçürülmə üçün təxminən 50 ədəd yük maşını gəldi.
Böyüklü-kiçikli bütün dinc erməni sakinləri gecə ikən yola salındı. Hərbi qənimətlərimiz
yığılaraq qeydiyyata alındı və istirahət etmədən verilmiş tapşırığa əsasən
Gülüstan istiqamətində yola düzəldik.
Qərəz,
planımız problemsiz baş tutdu. İriçaplı pulemyotçularımız bizi elə yaxşı himayə
etdilər ki, həm Erməni Borisi, həm də Rus Borisi adlı kəndlərini cəmi-cümlətanı
iki saat ərzində erməni vandallarından təmizlədik. Bizi daha çox həyəcanlandıran
erməni snayperləri idi. Onlar yüksək yerlərdə maskalanmış şəkildə mövqe seçərək
bizi izləyir və bəzi hallarda dəqiq atəş açırdılar. Erməni Borisi kəndində igid
səngər qardaşımız Elşad Çəndirli həmin atəşlərdən birinə tuş gəlmişdi.
Total
terror praktikasına yiyələnmiş erməniyə qarşı ən ağır döyüşlərdə də onlar kimi
antibəşər əməllər törətmədik. Gülüstan döyüşündə, demək olar ki, murdar nəfəsli
ermənilərin hər üzünü gördük. Kəskin formada maskalansa da, müşahidəçilərimiz tərəfindən
aşkarlanmış bir erməni snayperini qaçmağa imkan vermədik. O qadın idi. Yanında
təxminən 3 yaşlı uşağı da vardı. Sözün açığı, qadınlığına görə onunla mədəni
davrandıq. Səmimi formada dilə tutduq ki, sağlam qalsın, onu öldürməyək. Amma
biz ona yaxınlaşanadək uşağını cəld boğub öldürdü və özünü intihar etdi.
Uğurlu döyüş yolumuzda növbəti hədəf Talış kəndi idi. Döyüş
texnikalarımız dağa çıxa bilmədiyinə görə kefimiz azaçıq pozuldu. Lakin çox məyus
olmadıq. Qumbaraatançı əsgərimiz göyçaylı Şahin İsmayılov əlverişli mövqe
tutaraq düşmənin 2 ədəd tankını və 1 ədəd PDM-ni susdurdu. Kəşfiyyat qrupunun
komandiri Mahir Quliyev və qrupun komandir müavini Rasim Abdullayev öz igid əsgərləri
ilə cəsarətli hərəkətlər edərək dığaları həyəcan içərisində boğdular. Cəsur əməllərinə
görə komandir tərəfindən Bəhruz Əliyevə, Hamlet Şirinova və ucarlı igidimiz
Heydərə təşəkkür elan edildi. Yeri gəlmişkən onu da deyim ki, bu gün 2-ci qrup
müharibə əlili kimi səhhətində çox ağrılar çəkən ucarlı Ələsgər Məmmədov o
zaman verilən ağır, bəzən isə ölüm təhlükəli əməliyyatlarda mərdanə vuruşma
nümunələri göstərir, erməni işğalçılarından tutarlı intiqam alırdı.”
Milli
hərb tariximizdə fərqli dəyərə malik olan Göranboy əməliyyatının gedişi vaxt
baxımından uzun çəkmədiyinə görə yox, daha çox səmərəli nəticələrinə, hərbi və
mənəvi üstünlük göstəricilərinə görə qürur doğurur. 771 saylı xüsusi reyd dəstəsi
bu hərbi əməliyyatda öz sözünü elə mərdanə dedi ki, bundan sonra nəzərdə
tutulan döyüşlərdə ən çətin məqam yetişəndə yuxarı komandanlıq qeyri-ixtiyari
bir tərzdə “ilk xüsusi təyinatlı hərbi hissə” kimi onları köməyə səsləyir və
alınmaz saylıan yüksəkliklərin fəth olunması onlara həvalə edilirdi.
771 saylı xüsusi reyd dəstəsinin ilk
döyüşçülərindən biri olan Elşən Əliyev 1992-ci ilin iyul ayında Xocavənd rayonu
ərazisində aparılan hərbi əməliyyatları da yaxşı xatırlayır: “Xocavənd istiqamətində
gedən döyüşlərdə biz üzərimizə düşən tapşırıqları can-başla yerinə yetirsək də,
ümumi nəticələr qənaətbəxş alınmadı. Biz çaxır zavodu yaxınlığında mövqe
tutmuşduq. Ətrafımızda taxıl əkilmiş böyük ərazi vardı. 4 gün hücum əmrini gözlədik.
Bizdən əvvəl burada güclü mövqe döyüşü aparılmışdı. Asudə vaxtlarda biçilmiş
taxıl sahələrində on şəhid cəsədini tapdıq. Nəhayət, səhər saat 8.00 radələrində
hücum əmrini aldıq. İlk həmlədə düşmənin bir minaatan qurğusunu qənimət kimi ələ
keçirdik. Cəsur əsgərimiz Mehdi Məmmədov ilk həmlə zamanı snayperlə vuruldu.
Komandirin göstərişinə əsasən mən və bakılı Nazimlə birgə Mehdini təxliyə
etdik. Güllə yağış kimi yağırdı. Nə qədər ehtiyatlı hərəkət etsək də, Nazim
ayağından yaralandı və bütün ağırlıq mənim üzərimə çökdü. Hər ikisini qaynar
nöqtələrdən təkbaşına uzaqlaşdıra bildim. Lakin yenə bizi hədəfə almışdılar.
771 saylı xüsusi reyd dəstəsinin bir
döyüşçü xatirəsi bizə ötən savaş tariximizlə bağlı real həqiqətləri açıqladı. Hər
bir halda qürurlandıq. Çünki biz ləkəsiz şərəf sahibiyik. Şərəf döyüşçü ruhunun
sönməz gücüdür. Səngər mühitində doğulan ordumuzun keşməkeşli günlərində ilk
xüsusi təyinatlılarımızın qəhrəman əməlləri daim fəxarətlə yad edilir. Biz əksər
döyüşlərdə mənfur düşmənə sübut edə bildik ki, qələbə texnika və döyüşçü sayının
üstünlüyü, super güclərin dayağı ilə deyil, ağıl, inam, qüdrətli yurd eşqi və
tükənməz cəsarət gücü hesabına da əldə edilir.
İbrahim MƏSİMOĞLU
ehtiyatda olan polkovnik-leytenant, hərbi
jurnalist

.png)




.png)
Комментарии
Отправить комментарий